Noworodek nie jest zdolny do samodzielnego życia bez pomocy dorosłych, ale w ciągu kilkunastu lat usamodzielnia się oraz jest zdolny do wydania własnego potomstwa. Otogeneza, czyli inaczej zwany rozwój człowieka rozpoczyna się już od momentu zapłodnienia a końcowym jego etapem jest śmierć jednostki.
Mowa tutaj oczywiście o rozwoju fizycznym. Rozwój intelektualny i umysłowy w poszczególnych etapach może różnić się w porównaniu do indywidualnych jednostek, ponieważ każda jednostka jest inna i jej rozwój zależy od jej indywidualnych cech.
Etapy rozwoju umysłowego człowieka
Wyróżniamy 8 etapów rozwoju umysłowego człowieka:
- Okres prenatalny - przypada od momentu poczęcia do urodzenia dziecka;
- Okres wczesnego dzieciństwa - od pierwszego do trzeciego roku życia;
- Okres średniego dzieciństwa - tak zwany wiek przedszkolny;
- Okres późnego dzieciństwa - młodszy wiek szkolny;
- Okres adolescencji, czyli dojrzewania - przypada od około 10 lub 12 roku życia do około 20 roku życia;
- Okres wczesnej dorosłości, który trwa do 40 roku życia;
- Okres średniej dorosłości, która trwa do 60 roku życia;
- Okres późnej dorosłości obejmuje on okres starzenia się do śmierci człowieka.
W każdym etapie rozwoju dziecka następują zmiany w psychice i umyśle dziecka każdy z tych etapów ma swoje charakterystyczne cechy. Realizacja własnych zadań i to jak będziemy radzić sobie w życiu zależne są od kompetencji osobistych i społecznych każdego człowieka W pierwszych latach życia człowieka tworzą się fundamenty zdolności do funkcjonowania w taki sposób, aby być usatysfakcjonowanym i szczęśliwym. Na każdym etapie życia człowieka dokonuje się szereg ważnych zmian zarówno w sferach umysłowych jak i intelektualnych. Bardzo ważnym etapem odnośnie takich zmian jest wczesne niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo, ponieważ zmiany, które zachodzą w tych okresach są bardzo szybkie i mają bardzo duże znaczenie w odniesieniu do dalszego życia dziecka. Warunkami, które są determinantem do prawidłowego rozwoju zarówno psychicznego jak i fizycznego jest odpowiednie środowisko, które powinno zaspokajać potrzeby fizjologiczne dziecka, ale również umożliwiać mu nawiązanie więzi z wybraną osobą, która sprawi, że dziecko będzie czuło się w danym społeczeństwie bezpieczny oraz umożliwi mu samodzielne wchodzenie w bardziej szersze kontakty z innymi ludźmi. Oczywiście pierwszą osobą, do której przywiąże się dziecko będzie rodzic, stanowi to fundament do tworzenia się zdolności do samodzielnego działania. Związek dziecka z rodzicami determinuje, jakim człowiekiem w stanie się dziecko, czy będzie ono samodzielne oraz jak poradzi sobie w sytuacjach problemowych przyszłości. Kształtowanie się wzorców poznawczo emocjonalnych odbywa się na fundamentach relacji dziecka z opiekunami. Wzorce te są bardzo ważnym elementem w tworzeniu kompetencji osobistych. W pierwszym roku życia dziecka kształtują się fundamenty do regulacji zachowania zmienia się aktywność dziecka od etapu sygnalizowanie swoich potrzeb do etapu wzajemnej wymiany potrzeb z rodzicem.
Drugi i trzeci rok życia
Jest to okres wzrostu autonomii dziecka relacja z rodzicem nabiera cech partnerstwa. We wczesnym dzieciństwie kształtuje się relacja na bazie przywiązania z rodzicem kształtują się również na jej podstawie procesy wewnętrzne i zachowania dziecka. Rodzic wpływa na rozwój połączeń w mózgu, co skutkuje później ma rozwojem sfer emocjonalnych u dzieci. W ciągu pierwszych trzech lat życia dziecka następuje silne rozwój poznawczy rozwija się jego ciekawość dziecko stara się rozwijać swoje umiejętności i dodawać nowe informacje. Dziecko mając już kilka dni oraz rozróżnia bodźce, które są dla niego ważne od tych, który uważa za nieważne. W tym okresie następuje rozwój uczuć oraz początek nawiązywanie interakcji z innymi dziećmi. Dziecko zaczyna rozumieć co to jest głód i sytość zimno i ciepło ból i brak bólu. Oczywiście niezbędnym elementem do rozwoju psychologicznego dziecka w tym etapie jest obecność przy nim mamy. U dzieci do 3 miesiąca jedynymi emocjami, które wyrażają niezadowolenie bądź zadowolenie. Jednak, gdy kończy się ten okres niemowlęcy Pojawiają się nowe emocje takie jak radość miłość zazdrość. Emocje te jednak nie są trwałe oraz często się zmieniają a ich źródłem są w większości relacje z dorosłymi. Odnośnie okresu po niemowlęcego, który przypada na drugi i trzeci rok życia następuje tutaj wzrost chęci przebywania z osobami dorosłymi. W tym etapie dziecko potrafi określić swoje potrzeby i chęci. Zostaje wykształcone poczucie kontroli nad własnym zachowaniem.
Wiek po niemowlęcy
Jest to okres, w którym dzięki dotykowi dziecko poznaje przedmioty. W tym okresie dziecko jest w stanie rozróżnić przedmioty wskazać ich przeznaczenie łączyć je w klasy. W kontekście codziennych spraw dziecko posługuje się symbolami rozumie Proste historie i opowiada o sytuacjach, w których było uczestnikiem. U dziecka rozwija się uwaga i pamięć jednak uwaga jest krótkotrwała mało podzielna i łatwo ją rozproszyć. Czasem, na jaki dziecko potrafi się skupić w tym wieku jest od 20 do 30 minut. Bardzo ważnym aspektem tego wieku jest również rozwój sfery uczuciowej, ponieważ dziecko łatwo zapamiętuje i potrafi bardzo długo pamiętać przyjemne i przykre sytuację, które wywołały u niego skrajne emocje. Rozwój zabawy, który towarzyszy wiekowi po niemowlęcym sprzyja rozwojowi i wyobraźni. Dziecko podczas zabaw wyobraża sobie sytuację, które widziało wcześniej i starannie je odwzorowuje. W kwestii myślenia w wieku 18 miesięcy myślenie połączone jest z działaniem Zaś wieku dwóch lat jest ono połączone z kształtowaniem i rozwojem mowy, która wyraża myśli dziecka. Dziecko nabywa umiejętności myślenia o rzeczach, których nie widzi, które są nieobecne. Dziecko potrafi wspominać przeszłość oraz planować przyszłe wydarzenia. Charakterystyczną cechą wieku niemowlęcego jest swobodne wyrażanie swoi charakterystyczną cechą wieku niemowlęcego jest swobodne wyrażanie swoich potrzeb.
Przedszkole
Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym w kwestii psychiki jest ściśle związane z rozwojem fizycznym. Jego rozwój w tym wieku pozwala mu na intensywne zapoznanie się z otoczeniem. Jednostka jest w stanie zaspokajać swoje potrzeby w sposób, który jest akceptowany przez społeczeństwo. Zachowania i uczucia zostają opanowane a dziecko staje się bardziej rozsądne. W okresie wczesnoszkolnym rozwijają się umiejętności współpracy, zaangażowanie we wspólne zabawy oraz uwzględnianie woli drugiego człowieka. W tym wieku dziecko posiada umiejętność zapamiętywania. Bardzo ważnym elementem w wieku przedszkolnego jest również rozwój rozumowania i wnioskowania, które nie przebiegają już tylko na podstawie wyobrażeń. Dziecko również poznaje nowe uczucia takie jak nieśmiałość, zakłopotanie, lęk. Kolejnym etapem rozwojowymi jest wiek szkolny, który rozpoczyna się od 6 roku życia. Z powodu tego, że dziecko coraz częściej przebywa poza domem jego umiejętności i role społeczne ulegają przekształceniu.
Dzieci w wieku szkolnym
Charakterystyczną cechą tego okresu jest na kształtowanie się samooceny i poczucia kompetencji. Dzieci w wieku szkolnym bardziej potrafią koncentrować swoją uwagę, tworzyć strategie pamięciowe, analizować, planować i przewidywać skutki własnych i cudzych działań. W wieku szkolnym kształtuje się postawa pracy u dziecka. Coraz częściej dziecko konsekwentnie dąży do realizacji podjętego działania oraz martwi się o jego wynik. Kształtuje się również poczucie zadowolenia z osiągniętego wyniku, co powoduje wzrost chęci do dalszego działania. Następuje też zmiana autorytetów u dziecka, ponieważ rodzice nie są już jedynymi osobami, które mają wpływ na decyzję dziecka.
Okres dojrzewania
Opinie rówieśników staje się ważniejsza niż opinia rodziców. Następuje również wzrost autorytetu nauczyciela. Częstsze kontakty z rówieśnikami umożliwiają dziecku zauważenie, że ludzie różnią się od siebie. Dyskusja przedstawienie swoich myśli oraz umiejętne słuchanie innych ludzi to umiejętności, które dziecko nabywa w wieku szkolnym.
Następnym etapem rozwojowym dziecka jest okres dorastania. Na ten okres przypada wzrost samooceny, który początkowo został obniżony z powodu zmiany szkoły oraz dojrzewania płciowego. Młodzież w tym wieku jest:
- niestabilna emocjonalnie,
- odczuwa niepokój, spięcie, drażliwość.
Charakterystyczną cechą tego etapu rozwojowego jest porównywanie się z innymi oraz chęć sprostania standardom. Następuje kształtowanie się przekonań postaw moralnych i społecznych oraz nastawienie się do pełnienia danej roli społecznej. Myślenie konkretne zostaje zmienione na myślenie abstrakcyjne, co skutkuje wzrostem skuteczności uczenia się oraz rozwiązywania problemów. Okres dojrzewania to okres, w którym funkcje poznawcze ulegają doskonaleniu. Takich funkcji należą uwaga, uczenie się, spostrzeganie, tworzenie pojęć, myślenie, rozumowanie. Z racji wzrostu znaczenia myślenia abstrakcyjnego wzrasta poziom umiejętności przewidywania konsekwencji swojego działania. Analiza i obserwacja również ulegają polepszeniu. Determinantem wpływające na rozwój poznawczy osób dorosłych jest środowisko społeczne.
Każdy etap rozwojowy człowieka jest bardzo ważny w kontekście rozwoju emocjonalnego i intelektualnego. Warto zaznaczyć, że wymienione wyżej umiejętności nabywane w każdym etapie nie muszą być traktowane indywidualnie do każdej jednostki. Różnice rozwojowe mogą być spowodowane cechami indywidualnymi każdej osoby oraz warunkami, w jakich odbywa się rozwój. Nie jest możliwe jednoznaczne określenie, w jakim momencie życia dziecko rozwinie określone umiejętności i czy w ogóle je osiągnie. Aby zapewnić jak najlepszy rozwój dziecka należy zagwarantować mu odpowiednie środowisko oraz warunki, aby mógł skupić się na własnym rozwoju. Pełny rozwój jednostki jest procesem długotrwałym. Rozwój to określone cechy, które przystosowują stopniowo jednostkę do życia społecznego.
Komentarze