Len jest jedną z najstarszych roślin uprawnych na świecie. Szacuje się, że był znany już 6 tysięcy lat przed naszą erą. Najstarsze dowody na wykorzystanie go jako surowca spożywczego pochodzą z Mezopotamii. Około 4,5 tysiąca lat temu trafił także do Egiptu, gdzie był rośliną cenioną ze względu na szereg właściwości odżywczych i leczniczych. Jego nasiona znaleziono w piramidach. W tym okresie był też uprawiany przez Sumerów. Len to niezwykła roślina, która towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów.
Początkowo wykorzystywano go jedynie w charakterze produktu żywnościowego. W epoce brązu natomiast len zaczął służyć także jako surowiec, z którego produkowano tkaniny. Szczególnie cenione były materiały wyrabiane przez Babilończyków oraz Egipcjan. W starożytności odkryto zaś niezwykłe właściwości lecznicze rośliny. Powszechnie stosowano ją Chinach oraz w Tybecie. Po nasiona lnu sięgnął także Hipokrates, zalecający ich spożywanie w stanach zapalnych błon śluzowych. Z kolei Dioskurydes, grecki lekarz, botanik oraz farmakolog pracujący w Rzymie za czasów panowania cesarza Nerona, zalecał stosowanie lnu w dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, oddechowego, a także jako okład na poparzoną skórę. W Polsce len zaczęto uprawiać dopiero w XVI wieku. Wcześniej sprowadzano jego nasiona z Czech.
Siemię lniane niejedno ma imię
Na świecie występuje około 200 gatunków lnu, które różnią się od siebie przede wszystkim kolorem kwiatów oraz właściwościami odżywczymi nasion. W Polsce na szeroką skalę uprawiany jest len zwyczajny. To jednoroczna roślina zielna, która nie występuje w stanie dzikim. Jako produkt spożywczy dostępny jest w rozmaitej formie. Najbardziej cenione ze względu na właściwości odżywcze jest złociste siemię lniane o żółtych nasionach. W porównaniu do powszechnie znanych, brązowych ziaren, posiada też łagodniejszy smak, przez co jest zalecane również dzieciom. Warto pamiętać także o tym, aby sięgać po len w postaci niezmielonej. Nasiona poddane procesom rozdrabniania szybko się utleniają, przez co tracą swoje walory zdrowotne i odżywcze. Nie bez znaczenia jest także sposób przechowywania lnu. Jego ziarna powinny być chronione w ciemnych, szczelnie zamykanych pojemnikach, dzięki czemu przez długi czas zachowają swoje właściwości. Nie można także zapominać o tym, że w nasionach lnu znajduje się linatyna - silnie trujący aminokwas, który pod wpływem soków trawiennych ulega rozkładowi do kwasu cyjanowodorowego. Linatyna jest jednak nieodporna na działanie wysokich temperatur. Dlatego też prażone siemię lniane jest bezpieczne dla zdrowia. Na uwagę zasługuje również fakt, że len dostępny w sklepach ze zdrową żywnością oraz aptekach z reguły pochodzi z polskich upraw. Jego odporność na choroby sprawia, że nie wymaga stosowania środków ochrony roślin, przez co jest produktem ekologicznym, który z powodzeniem można włączyć do codziennej diety.
Siemię lniane - skarbnica składników odżywczych
Siemię lniane zaliczane jest do grupy produktów superfoods, co oznacza, że dostarcza wszelkich substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W nasionach lnu zawarte są niemal wszystkie aminokwasy egzogenne, czyli takie, które muszą być dostarczane do ustroju z zewnątrz. Len jest ponadto cennym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych - alfa linolenowego, omega-3 oraz linolowego, omega-6. Dzięki temu może być znakomitym produktem zastępczym w diecie osób, które nie spożywają ryb i owoców morza. Kwasy wielonienasycone nie tylko wpływają na dobrą kondycję fizyczną organizmu, ale także warunkują równowagę psychiczną. Poprawiają nastrój i pomagają walczyć z objawami depresji. Jednocześnie odpowiadają za świetną koncentrację, warunkują lepsze zapamiętywanie informacji i dobre kojarzenie. Siemię lniane zawiera także witaminy z grupy B biorące udział w procesach krwiotwórczych oraz warunkujące sprawność układu nerwowego. W nasionach rośliny nie brakuje także beta-karotenu odpowiedzialnego za dobrą kondycję wzroku i wspomagającego układ odpornościowy oraz witaminy E będącej silnym przeciwutleniaczem i nazywanej witaminą młodości i płodności. Co ważne, siemię lniane to także prawdziwe bogactwo mikroelementów. Zawiera duże stężenie wapnia oraz magnezu, co w połączeniu z witaminą D zapewnia odpowiedni stan układu szkieletowego. W nasionach lnu można też znaleźć cynk oraz selen odpowiadające za poprawną pracę systemu immunologicznego oraz potas, fosfor i miedź. Roślina dostarcza ponadto łatwoprzyswajalnego żelaza, dzięki czemu chroni przed anemią.
Kuracja dla układu pokarmowego
Len od niepamiętnych czasów jest uważany za specyfik, który świetnie radzi sobie ze schorzeniami układu pokarmowego. Zawarte w otoczce nasion substancje śluzowe zostają uwolnione pod wpływem ciepłej wody lub soków trawiennym. W ten sposób pokrywają śluzówkę przełyku, żołądka oraz dwunastnicy, chroniąc ją przed niekorzystnym działaniem kwasów, odpowiedzialnych za powstawanie nadżerek oraz wrzodów, a także za uczucie zgagi. Odwar z siemienia lnianego może być stosowany wspomagająco w kuracji choroby wrzodowej, a także jako lek doraźny łagodzący związany z nią ból. Nasiona są przy tym odporne na czynniki hydrolizujące, co oznacza, że nie zmieniają stopnia lepkości pod wpływem działania substancji naturalnie znajdujących się w układzie pokarmowym. Co ważne, siemię lniane jest prawdziwą skarbnicą błonnika. Substancja ta, przedostając się do jelit, wzmaga ich perystaltykę przez co reguluje wypróżnianie i przeciwdziała zaleganiu treści pokarmowej w przewodzie trawiennym. Produkt świetnie łagodzi stany skurczowe, dlatego jest szczególnie zalecany osobom cierpiącym na zespół jelita drażliwego. Błonnik wykazuje też lekkie działanie przeczyszczające. Nasiona lnu wzmagają ponadto wydzielanie soków trawiennych, co sprawia, że ułatwiają przyswajanie pokarmów. Ich dodatkową zaletą jest redukcja poziomu węglowodanów we krwi, przez co codzienne spożywanie siemienia lnianego zaleca się diabetykom. Dzięki dużej zawartości mikroelementów, siemię lniane jest niezastąpione w przywracaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
W walce ze zbędnymi kilogramami
Siemię lniane, oprócz tego, że wykazuje pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego, może być także świetnym preparatem ułatwiającym odchudzanie. Wysoka zawartość składników odżywczych sprawia, że len można śmiało włączyć do diety redukcyjnej. Jego nasiona z jednej strony pokrywają zapotrzebowanie organizmu na substancje budulcowe, energetyczne oraz na minerały, z drugiej - ich trawienie wymaga dużych nakładów energii, dzięki czemu organizm nie odkłada ich w postaci tkanki tłuszczowej. Warto też pamiętać o tym, że siemię lniane pęcznieje w żołądku powodując uczucie sytości. Eliminuje w ten sposób chęć sięgania po wysokokaloryczne przekąski między posiłkami. Substancje oleiste zawarte w nasionach przyspieszają z kolei procesy przemiany materii, co sprawia, że składniki odżywcze są szybciej spalane i wydalane z ustroju. Len działa także stymulująco na wątrobę, pobudzając ją do produkcji żółci, której głównym zadaniem jest rozkład lipidów w przewodzie pokarmowym.
Dla zdrowego serca
Mahatma Ghandi zwykł mawiać, że tam gdzie nasiona lnu staną się jednym z podstawowych pokarmów, tam z pewnością zapanuje zdrowie. Na przestrzeni lat naukowcy udowodnili, że siemię lniane wykazuje pozytywny wpływ nie tylko na układ pokarmowy. Jest to produkt, który warunkuje też prawidłową kondycję systemu krążenia. Z jednej strony, duża zawartość witamin z grupy B oraz żelaza, wspomaga procesy krwiotwórcze, chroniąc przed anemią. Z drugiej strony, substancje aktywne zawarte w nasionach rośliny niwelują ryzyko zlepiania się erytrocytów, dzięki czemu chronią przed zakrzepami prowadzącymi do rozwoju choroby wieńcowej. Siemię lniane jest ponadto bogate w lignany czyli związki chemiczne zaliczane do estrogenów. Substancje te, wraz z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi skutecznie obniżają poziom cholesterolu LDL zwiększając jednocześnie stężenie jego frakcji HDL. Powodują też rozszerzanie naczyń krwionośnych i zwiększają siłę skurczu komór serca, regulując w ten sposób ciśnienie krwi. Co więcej, lignany zmniejszają też stres oksydacyjny. Działają przeciwutleniająco, co powoduje, że są skuteczną bronią w walce z wolnymi rodnikami. Te ostatnie z kolei są odpowiedzialne za uszkodzenia powstające w śródbłonku żył i tętnic, które następnie sprzyjają odkładaniu się w nich blaszki miażdżycowej.
Hormony pod kontrolą
Wspomniane lignany zawarte w nasionach lnu znakomicie regulują też gospodarkę hormonalną organizmu. Są coraz częściej wykorzystywane w leczeniu objawów menopauzy u kobiet i wspomagająco w kuracji nowotworu prostaty u mężczyzn. Lignany uzupełniają niedobór hormonów - u kobiet estrogenu, u mężczyzn - testosteronu. W chwili jednak, gdy ich stężenie we krwi jest zbyt wysokie, fitohormony zawarte w siemieniu lnianym wyciszają ich aktywność. Powoduje to, że len skutecznie chroni kobiety przed objawami osteoporozy, zwiększając gęstość tkanki kostnej i zapobiegając nadmiernej utracie wapnia z organizmu. Badania naukowe prowadzone w ostatnich latach dowodzą ponadto, że spożywanie 30 gramów zmielonych nasion lnu dziennie, o połowę zmniejsza namnażanie się komórek nowotworowych wywołujących raka prostaty oraz raka piersi. W tym przypadku naukowcy twierdzą, że działanie antykancerogenne lignanów jest wspomagane przez inną grupę związków chemicznych zawartych w nasionach lnu - nitrylozydy. Należy też wspomnieć o tym, że siemię lniane może być stosowane w zapobieganiu powstania wspomnianych nowotworów.
Wspomagająco przy infekcjach
Od wielu lat siemię lniane jest też stosowane w kuracji chorób układu oddechowego. Substancje śluzowe zawarte w nasionach, doskonale pokrywają górne drogi oddechowe i łagodzą stany zapalne, co z kolei prowadzi do uśmierzenia bólu. Napar z nasion lnu nawilża śluzówkę, chroniąc ją pośrednio przed inwazją drobnoustrojów. Jest też zalecany osobom, które pracują głosem. Warto również zaznaczyć, że siemię lniane jest bezkonkurencyjne przy przeziębieniach oraz w chorobach oskrzeli. Z jednej strony ogranicza odruch bezproduktywnego, suchego kaszlu, z drugiej - pomaga odkrztusić wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych. Co więcej, nasiona lnu dzięki zawartości witamin A oraz E a także cynku, świetnie wspomagają układ immunologiczny, pozwalając na bardziej skuteczną walkę z infekcją.
Dla urody
Len świetnie wpływa nie tylko na kondycję organizmu, ale także na urodę. Zawarty w nim tokoferol jest silnym antyoksydantem, który niszcząc wolne rodniki, opóźnia procesy starzenia się komórek. W ten sposób warunkuje jędrność i odpowiednią gęstość skóry. Chroni ją także przed występowaniem zmarszczek. Substancje śluzowe, w które obfituje siemię lniane, posiadają z kolei wyjątkowe właściwości regeneracyjne. Są stosowane na szeroką skalę w leczeniu uszkodzeń skóry, w tym także otarć, skaleczeń i oparzeń. Ekstrakt z siemienia lnianego jest ponadto niezastąpiony w leczeniu trądziku oraz łuszczycy. Świetnie łagodzi także świąd skóry spowodowany wysypkami o podłożu alergicznym. Posiada właściwości nawilżające, przez co przywraca skórze młody i promienny wygląd. Z jednej strony hamuje wydzielanie sebum i odtyka pory, z drugiej chroni jej naturalny płaszcz hydrolipidowy, zapobiegając w ten sposób przesuszeniu i uniemożliwiając destrukcyjne działanie drobnoustrojów oraz alergenów.
Zawarte w nasionach nienasycone kwasy tłuszczowe tworzą ponadto barierę ochronną, ograniczając przenikanie w głąb skóry promieniowania UV. Należy także pamiętać o tym, że len dba o dobrą kondycję włosów, ograniczając ich łamliwość i wypadanie. W tym celu można pić napar z jego nasion lub stosować je w formie odżywki nakładanej bezpośrednio na włosy.
Komentarze