Zaburzeniem nazywamy stan, który odbiega od normy, czyli tego, co powszechnie uważamy za normalne. Zaburzeń jest wiele, wśród nich wymienia się zaburzenia psychosomatyczne, czyli takie, których istotą są objawy somatyczne (cielesne), spowodowane przez objawy psychiczne i emocjonalne.
Zaburzenia psychosomatyczne nie są łatwe ani do zaklasyfikowania, ani do zdiagnozowania, ani do wyleczenia. Wiele z nich wymaga długotrwałej terapii, stałego przyjmowania leków lub jedynie przechodzi w stan remisji. Zburzenia psychosomatyczne powodowane są przez problemy natury psychicznej, w tym stres, traumy, problemy emocjonalne, konflikty i inne negatywne przeżycia.
Objawy tych zaburzeń obejmują ciało, odczuwać możemy szereg symptomów, w tym dolegliwości:
- ze strony układu pokarmowego: nudności, wymioty, bóle brzucha, brak apetytu lub zwiększony apetyt, biegunki, zaparcia;
- ze strony układu oddechowego: duszności, problemy z oddychaniem, kaszel, chrypka;
- ze strony układu krążenia: przyspieszenie lub spowolnienie rytmu serca, zaburzenia ciśnienia krwi, kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej, utrata przytomności;
- ze strony układu moczowo-płciowego: u dzieci moczenie nocne, zaburzenia oddawania moczu, problemy z potencją u panów i miesiączką u kobiet, problemy z płodnością;
- ze strony narządów zmysłów: zaburzenia widzenia, słyszenia, czucia;
- ze strony układu hormonalnego: zaburzenia wydzielania hormonów;
- bólowe, w tym bóle mięśni, kości, drżenie mięśni, drętwienie kończyn, uporczywe nerwobóle, jak również przekonanie o poważnej chorobie.
Jak widać, objawy zaburzeń psychosomatycznych są bardzo zróżnicowane. Tak samo zróżnicowane są same zaburzenia. Wiele z nich możemy bez trudu zaklasyfikować do typowych zaburzeń psychosomatycznych, inne z kolei mają jedynie podłoże psychosomatyczne, czyli przyczyny emocjonalne są jednym ale nie jedynym czynnikiem, który powoduje dane zaburzenie. Mogą one również pogłębiać obserwowane objawy. Co ciekawe, objawy somatyczne mogą ale nie muszą ujawniać się w badaniach lekarskich, np. morfologii, badaniu moczu, gastroskopii, EEG czy tomografii. Jeśli są widoczne, np. wrzody żołądka, pokrzywka na skórze jako objaw alergii, to niełatwo jest zdiagnozować drogę ich powstania.
Zaburzeń psychosomatycznych jest wiele ale warto omówić przynajmniej kilka z nich
Poniżej opis dziesięciu schorzeń, które zaklasyfikować można jako psychosomatyczne lub o takim podłożu.
Nerwice, w tym nerwica serca
Wiele nerwic to zaburzenia lękowe ale niektóre z nich można zaklasyfikować jako zaburzenia psychosomatyczne. Do tej grupy należy między innymi nerwica serca. Obejmuje ona obserwowanie szeregu objawów somatycznych, związanych z układem krążenia. Chory odczuwa kołatanie serca, duszności oraz ucisk w klatce piersiowej. Objawy mogą być mylone z zawałem serca. Przyczyną nerwicy jest w tym wypadku życie w chronicznym stresie, np. konflikty rodzinne czy stresująca, wymagająca praca. Zdiagnozowanie nerwicy serca nie jest łatwe i wymaga przeprowadzenia szeregu badań kardiologicznych, aby wykluczyć inne jednostki chorobowe, w tym miażdżycę oraz stan przedzawałowy.
Nadciśnienie tętnicze i choroba wieńcowa
Do chorób o podłożu psychosomatycznym zalicza się także nadciśnienie tętnicze. Stres, jak i inne czynniki psychologiczne mogą podwyższać ciśnienie, co powoduje uszkadzanie naczyń krwionośnych i w efekcie chorobę wieńcową lub zmiany miażdżycowe. Kluczem do sukcesu w przypadku takich schorzeń jest natychmiastowa zmiana trybu życia: zmiana diety, rezygnacja z używek, ograniczenie stresu, postawienie na aktywność fizyczną.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa, czyli inaczej dychawica, jest chorobą układu oddechowego o możliwym podłożu psychosomatycznym. Dotyka niecałe 2% populacji. Astma objawia się zwykle w wieku dziecięcym (około 30% chorych to dzieci) poprzez napady duszności, problemów z oddychaniem, dziecko jest sine, ma świszczący oddech, nie może złapać tchu. Niezbędne jest przyjmowanie leków na stałe, unikanie zanieczyszczonych miejsc oraz posiadanie przy sobie stale inhalatora - na wypadek wystąpienia ataku duszności. Czynniki natury psychologicznej nie powodują samej astmy, gdyż w genezie tego schorzenia wymienia się czynniki genetyczne oraz środowiskowe (np. zanieczyszczenie środowiska), mogą jednak nasilać objawy. Chory na astmę może dostać atak pod wpływem silnego stresu lub po przeżyciu traumy.
Choroba wrzodowa i zespół jelita drażliwego
Bardzo częstym zaburzeniem psychosomatycznym jest choroba wrzodowa. To zaburzenie, objawiające się powstawaniem wrzodów, czyli ubytków błony śluzowej żołądka, które wypełniają się krwią, mogą pęknąć i rozlać się po ścianach żołądka. Choroba jest bolesna oraz niebezpieczna dla zdrowia, a nawet i życia. Niezbędne jest przyjmowanie leków oraz pozostanie pod stałą kontrolą lekarza gastrologa. Wrzody może powodować wiele czynników, w tym niezdrowa dieta oraz palenie papierosów ale istotny jest także stres. Wydarzenia stresujące mogą nasilać występowanie objawów, jak również powodować powstawanie samych wrzodów. Co ciekawe, wrzody mogą być również spowodowane poprzez odczuwanie silnego lęku, na przykład fobicznego: agorafobia lub fobia społeczna. Z kolei zespół jelita drażliwego bywa diagnozowany u pracowników pracujących ponad normę oraz u uczniów z fobią szkolną.
Otyłość i cukrzyca
Stres i inne czynniki natury psychologicznej, w tym niska samoocena mogą przyczyniać się do szeregu schorzeń cywilizacyjnych o podłożu psychosomatycznym. Jednym z nich jest nadwaga i otyłość. Obejmują one nagromadzenie nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej, która powodować może szereg innych schorzeń, w tym nadciśnienie, choroby stawów, niektóre nowotwory oraz cukrzycę. Ta ostatnia jest chorobą metaboliczną, polegającą zaburzeniach w przetwarzaniu glukozy przez organizm. Objawem są wahania poziomu cukru we krwi od niskiego, hipoglikemii, tak zwanego niedocukrzenia, aż do hiperglikemii, która może doprowadzić nawet do śpiączki cukrzycowej. Należy pamiętać, ze tutaj również dużą rolę odgrywają czynniki natury psychologicznej, w tym stres, który może podwyższać poziom cukru we krwi.
Migrena
Migrena również należy do zaburzeń psychosomatycznych. Napadowe bóle głowy, połączone z nudnościami oraz światłowstrętem może powodować nadmierny stres, lęki o charakterze fobicznym, jak również inne silne emocje. Leczenie migreny obejmuje przyjmowanie leków przeciwbólowych, postawienie na relaks oraz w razie potrzeby przyjmowanie niewielkich dawek leków uspokajających.
Zaburzenia odżywiania
Do zaburzeń psychosomatycznych zalicza się także zaburzenia odżywiania, w tym anoreksję, bulimię oraz kompulsywne objadanie się. Anoreksja jest nazywana również jadłowstrętem psychicznym, obejmuje powstrzymywanie się od jedzenia dla kontrolowania swojego życia poprzez kontrolowanie wagi. Anoreksja jest chorobą wyniszczającą, prowadzić może do skrajnego wycieńczenia organizmu, a nieleczona nawet do śmierci. Anoreksja jest zwykle spowodowana zaburzonym obrazem siebie, anorektyczka (chorują głównie kobiety) posiada niską samoocenę, może pochodzić z "zamkniętej" rodziny o słabym więziach emocjonalnych. Bulimia, czyli inaczej żarłoczność psychiczna, to zaburzenie psychosomatyczne, polegające na epizodach kompulsywnego objadania się oraz epizodach "pozbywania się" nadmiaru pokarmu. Bulimicy czynią to poprzez prowokowanie wymiotów (najczęściej) ale również przyjmowanie środków przeczyszczających oraz wykonywanie lewatywy (rzadziej). Bulimik również posiada niską samoocenę, chce kontrolować siebie i swoje życie, odczuwa wiele lęków. Bulimicy pochodzą z rodzin nadopiekuńczych, nierzadko z dominującą, charyzmatyczną matką, która dyskutuje zasady. Na podobnych zasadach "działa" mechanizm kompulsywnego objadania się: jako efekt nadmiernego stresu.
Atopowe zapalenie skóry
AZS, czyli atopowe zapalenie skóry to schorzenie autoimmunologiczne, obawiające się pojawianiem się zmian na skórze w formie pokrzywki lub pojedynczych wyprysków. Jest to choroba nieuleczalna o charakterze przewlekłym. Leczenie polega na łagodzeniu objawów oraz natłuszczaniu skóry. Choroba dotyka zwykle dość wcześnie, bo diagnozuje się ją już u kilkumiesięcznych niemowlaków. Szacuje się, że AZS dotyka co 5 człowieka. Występowanie objawów może nastąpić w wielu przypadkach ale nie bez znaczenia jest stres oraz odczuwanie innych, silnych emocji. Spowodować one mogą pojawianie się zmian skórnych w krótkim okresie czasu.
Zaburzenia tikowe
Do zaburzeń psychosomatycznych zalicza się także tiki nerwowe. Mogą być one objawem pierwotnym lun symptomem innej choroby. Objawiają się one mimowolnymi ruchami twarzy, rąk i ciała oraz wydawaniem odgłosów, w tym chrząkaniem, kasłaniem, mruczeniem. Tiki nasilane są przez odczuwanie silnych emocji, w tym lęku oraz złości. Objawy mogą być także potęgowane przez stres.
Uzależnienia psychiczne
Uzależnienie jest zaburzeniem psychicznym, objawiającym się odczuwaniem silnej potrzeby przyjmowania danej substancji lub robienia czegoś. Uzależnić można się praktycznie od wszystkiego: od alkoholu, narkotyków, palenia papierosów ale też od korzystania z telefonu, oglądania telewizji czy uprawiania seksu. Uzależnienia w większości przypadków mają podłoże psychologiczne, po używki sięgamy na skutek stresu czy traumy. Ponadto, silne emocje nasilają objawy, np. powstawanie chęci napicia się alkoholu, pogrania w grę czy zapalenia papierosa.
Zaburzenia psychosomatyczne są różnorodne, obejmują zarówno choroby cywilizacyjne, choroby układu krążenia, oddechowego, jak i typowe zaburzenia psychiczne, w tym zaburzenia odżywiania. Nie są one łatwe do zdiagnozowania, ponieważ objawy większości z tych zaburzeń i chorób są nieswoiste. Oznacza to, że mogą być objawami wielu różnych chorób, co utrudnia diagnozę. Nie mniej trudne jest ich leczenie, ponieważ należy skupić się na leczeniu zarówno objawów somatycznych, np. wrzodów czy objawów astmy, jak również przyczyn, czyli czynników natury psychologicznej. Zwykle jest to przewlekły stres ale objawy może wyzwalać też lęk lub nieumiejętność zapanowania nad złością.
Komentarze