Fototoksyczne i fotoalergiczne zmiany często są wynikiem skojarzonego światła i substancji fotouczulających. Przebarwienia, odczyny fototoksyczne wywołane promieniami UV i działaniem substancji fototoksycznej to problem coraz szerszej grupy osób. Jak uniknąć niepożądanych zmian i chronić skórę przed ich powstawaniem?
Promienie UV połączone z substancjami fotouczulającymi często są przyczyną pojawienia się zmian barwnikowych - przebarwień na skórze i odczynów fototoksycznych. Zmiany pojawiają się zwykle w okresie wiosenno-letnim po kilku godzinach od ekspozycji skóry na światło słoneczne. Zmiany mogą pojawić się nawet w miejscach zakrytych cienką letnią odzieżą. Zmiany wywołane związkami światłouczulającymi mają tendencje do nawracania nawet po odstawieniu preparatów, które spowodowały ich wystąpienie. Związki te znajdują się w niektórych kosmetykach, lekach oraz ziołach. Zmiany mogą się pojawić u każdej grupy osób, u której doszło do zadziałania substancji fototoksycznej i odpowiednio dużej ilości promieniowania UV.
Związki światłouczulające w preparatach
Czynniki wywołujące odczyny fototoksyczne to zazwyczaj leki podawane doustnie np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także środki konserwujące, substancje zapachowe zawarte w kosmetykach m. in. w kremach, balsamach i perfumach. Reakcję fotouczuleniową wywołują też często związki chemiczne zwarte w kosmetykach przeznaczonych do opalania. Filtry przeciwsłoneczne przeznaczone do ochrony przed promieniami UVA i UB zawierające związki chemiczne (dibenzoylmetany i benzofenony oraz pochodne kwasu paraaminobenzoesowego) są najczęściej przyczyną reakcji fotoalergicznych. W przypadku nadwrażliwości na filtry chemiczne, do ochrony przed słońcem zalecane są filtry fizyczne zawierające tlenki tytanu i cynku.
Rośliny i zioła to kolejna duża grupa wywołująca fotoalergię
Zioła fotouczulające
Fotouczulające czy też fototoksyczne zioła to rośliny, które zwiększają wrażliwość na światło słoneczne. Popularne zioła m. in. dziurawiec, rumianek, nagietek, a także kwiaty np. dalia, arnika, chryzantema mogą być przyczyną foto kontaktowego zapalenia skóry. Z tego też względu w słonecznych miesiącach lepiej ich nie zażywać, jeśli jednak nie jest to możliwe, to kategorycznie należy unikać opalania, a wychodząc na dwór, konieczne jest stosowanie kremów z wysokim filtrem UV. Nadwrażliwość na światło można ustalić na podstawie wywiadu oraz przy przeprowadzeniu fototestów. Dlaczego jest to aż tak ważne? Głównie z tego względu, gdyż po kontakcie z promieniami UV na skórze mogą pojawić się objawy przypominające swoim wyglądem słoneczne poparzenia. Aby zatem tego uniknąć, należy albo całkowicie zrezygnować z picia fotouczulających ziół, albo też unikać kąpieli słonecznych tak długo, jak to będzie konieczne.
Działania niepożądane
Stosując latem zioła fotouczulające czy to zewnętrznie, czy też wewnętrznie należy mieć świadomość tego, iż pod wpływem działania promieni słonecznych na skórze mogą pojawić się takie niepożądane objawy zwane wypryskiem fotoalergicznym lub fototoksycznym jak obrzęk, rumień, pęcherze oraz silne palenie skóry. Jeśli chodzi o wyprysk fotoalergiczny, to związki prowadzące do jego powstania szkodzą głównie osobom nadwrażliwym, natomiast pozostała część osób będzie tolerować uczulającą substancję. Inaczej jednak wygląda sytuacja w przypadku wyprysku fototoksycznego, ponieważ określone substancje znajdujące się w ziołach pod wpływem działania promieni słonecznych zaczynają uwalniać wolne rodniki, które uszkadzając komórki, prowadzą do wystąpienia bardzo silnej reakcji zapalnej. Objawy zaczynają pojawiać się już po kilku minutach lub też godzinach od ekspozycji słonecznej i mogą niestety zaszkodzić poważnie każdej osobie. Z tego też względu lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego też odstawienie takich ziół wydaje się najrozsądniejszym rozwiązaniem. Które jednak rośliny należy zaliczyć do tego grona?
Dziurawiec
Najbardziej znanym fotouczulającym ziołem jest dziurawiec, który wchodzi w reakcje nie tylko z promieniami słonecznymi, ale również wieloma lekami. Kto zatem powinien unikać picia herbatki z tej rośliny? Przede wszystkim osoby stosujące tabletki antykoncepcyjne, leki obniżające ciśnienie krwi, a także leki zmniejszające krzepliwość krwi.
Ruta, aminek zwyczajny oraz arcydzięgiel
Rośliny takie jak ruta, aminek zwyczajny oraz arcydzięgiel zawierają w swoim składzie tzw. furanokumaryny, które wykazują niestety bardzo silne działanie fotouczulające oraz fototoksyczne. Niezwykle istotne jest również to, iż zarówno aminek, jak i arcydzięgiel należą do rodziny roślin selerowatych, dlatego też rośliny takie jak pietruszka, marchew, seler czy też koper również mogą wywoływać reakcje uczulające po wystawieniu skóry na działanie promieni słonecznych. Nie oznacza to oczywiście, iż latem należy produkty te całkowicie odstawić, gdyż spożywanie ich w niezbyt dużych ilościach nie powinno nikomu zaszkodzić.
Rumianek, nagietek, cykoria, arnika oraz sałata
Wspomniane powyżej rośliny, czyli nagietek, stokrotka, cykoria, arnika, sałata, rumianek zawierają w sobie tzw. seskwiterpeny laktonowe, czyli odpowiedzialne za wywoływanie uczuleń substancje, które występują w takich częściach każdej rośliny jak łodygi, liście, kwiaty, korzenie, a nawet pyłki.
Skrzyp polny
W zasadzie jak do tej pory nie udowodniono, iż skrzyp polny wykazuje właściwości fotouczulające, jednak warto wiedzieć o tym, że czasem zdarzają się przypadki nadwrażliwości na słońce po spożyciu skrzypu polnego najczęściej w formie herbatki. Z tego też względu warto latem zaprzestać stosowania tej rośliny, aby uniknąć ewentualnych skutków ubocznych.
Unikanie związków wywołujących fotoalergię oraz uważne studiowanie informacji zawartych w ulotkach dołączonych do zażywanych leków pomoże uniknąć odczynów fotoalergicznych. Ograniczenie słońca w godzinach 12-15 (wtedy jest największy kąt padania promieni słonecznych), stosowanie ochrony przeciwsłonecznej oraz unikanie substancji fotouczulających to działania prewencyjne, które powinny być stosowane przez wszystkie osoby z nadwrażliwością na światło. Działania te zapobiegną lub zminimalizują ryzyko wystąpienia alergii i fotoalergii.
Komentarze