Atencja - czym jest? Jak zabiegamy o atencję?

Atencja - czym jest?Człowiek, jako istota społeczna, funkcjonuje w społeczeństwie - jest to jego powinnością i celem życiowym. Nikt z nas nie jest stworzony do życia w samotności. Choć czasami mamy ochotę być sami, mamy dość wszystkich wokół… Tak naprawdę potrzebujemy ich, aby się realizować, zaspokajać swoje potrzeby i spełniać marzenia. każdy człowiek odczuwa bowiem naturalną potrzebę bliskości, przynależności oraz akceptacji. Ważną kwestią w tym temacie jest atencja, czyli bycia zauważonym. Warto dowiedzieć się, czym dokładnie jest i dlaczego jest dla nas tak istotna.

Czym jest atencja?

Termin "atencji" pochodzi z języka łacińskiego, gdzie oznacza uwagę. To pojęcie oznacza więc chęć bycia:

  • zauważonym,
  • dostrzeżonym,
  • docenionym,
  • szanowanym.

Poszukanie atencji to nic innego jak poszukiwanie uwagi drugiej osoby, atencja to czasami także potrzeba bycia w centrum zainteresowania otoczenia, zwłaszcza wśród osób młodych.

Skąd bierze się potrzeba atencji?

Odpowiedz na powyższe pytanie jest bardzo prosta: potrzeba atencji, czyli uwagi drugiego człowieka, jest naturalna i wrodzona, nie nabywamy jej, po prostu się z takim pragnieniem rodzimy. Dziecko już od pierwszych godzin życia usilnie domaga się atencji opiekunów: płaczem sygnalizuje swoje potrzeby, pragnie być utulone, być blisko rodzica, którego zna. Następnie małe dziecko zabiega o uwagę dorosłych, później także rówieśników, nastolatki zabiegają o atencję grupy, swoich sympatii, osoby dorosłe o atencję bliskich, pracodawcy, przyjaciół… Trwa to całe nasze życie. Nikt z nas nie chce czuć się lekceważony, niedoceniany, traktowany obojętnie.

Egzystencjalna potrzeba atencji?

Czym może skutkować brak uwagi (atencji drugiego człowieka)?

W psychologii normą jest stałe poszukiwanie uwagi drugiej strony. Na każdym z etapów życia takie zachowanie jest naturalne, chcemy bowiem mieć poczucie, że jesteśmy dla kogoś ważni. Pozwala nam to czuć się w grupie dobrze, podnosi naszą pewność siebie i samoocenę. Czym może więc skutkować brak uwagi, brak oczekiwanej atencji ze strony drugiej osoby? Jak reagujemy na jej obojętność? Każdy z nas może odpowiedzieć sobie na pytanie: jak czuje się w rozmowie z osobą, która ucieka gdzieś wzrokiem, stale zerka na zegarek, ziewa… Czujemy niemało emocji - pojawia się smutek, złość, uczucie frustracji, lekceważenia nas. Czujemy się źle z tym, że ktoś nas tak traktuje, że nie poświęca nam uwagi. Brak atencji wpływa więc negatywnie na nasze funkcjonowanie, powodować może:

  • spadek samooceny i pewności siebie;
  • poczucie bycia nieciekawym, lekceważonym, niewiele wartym;
  • izolowanie się z kontaktów społecznych;
  • spadek wydajności i efektywności w działaniu;
  • przyjmowanie postawy biernej, wycofywanie się z aktywności;
  • przeżywanie negatywnych emocji, w tym wyżej wymienionych, co może prowadzić nawet do stanów depresyjnych.

Jak zabiegamy o uwagę drugiej strony (atencję)?

Jakie są sposoby zabiegania o atencję? Co robimy, aby druga strona zainteresowała się nami, zwróciła na nas uwagę? Do najczęściej stosowanych metod należą:

  • jawne proszenie o zainteresowanie, zwłaszcza w przypadku małych dzieci;
  • mówienie o sobie, o swoich umiejętnościach, dokonaniach, planach;
  • dążenie do uczestniczenia w rozmowach, dyskusjach;
  • zadawanie pytań ale i oczekiwanie zainteresowania naszą osobą.

Niestety, do metod zabiegania o atencję należą także:

  • stosowanie gróźb i innych form przemocy emocjonalnej, w tym stosowanie manipulacji, szantażu emocjonalnego;
  • stosowanie przemocy fizycznej;
  • prowokacyjne zachowania, w tym dokonywanie czynów niezgodnych z prawem.

Każdy z nas stosuje zapewne odmienne metody zabiegania o atencję, są one uzależnione od sytuacji, osoby i naszego doświadczenia życiowego. Inaczej bowiem zabiegamy o uwagę żony czy męża, a inaczej pracodawcy.

Zabieganie o atencję

Kiedy potrzeba atencji staje się zaburzeniem?

Skoro potrzeba atencji jest naturalnym pragnieniem człowieka: czy może stać się patologią? Jest to prawdopodobne, zwłaszcza w przypadku, gdy potrzeba atencji jest tak silna, że utrudnia nam normalne funkcjonowanie, ponieważ za wszelką cenę zabiegamy o uwagę drugiej osoby. W jakich sytuacjach może tak być i co to może oznaczać? Zwykle takie patologiczne dążenie do atencji jest związane z jakimś zaburzeniem czy jednostką chorobową. Zazwyczaj mówimy tutaj o zaburzeniach osobowości, w tym osobowości histrionicznej czy narcystycznej.

Osobowość histrioniczna
Diagnozowana jest u osób, których głównym celem jest zdobycie zainteresowania innych. Zachowują się nienaturalnie, ich życie przyrównywane jest do grania w teatrze, a dokładniej w dramacie: osoby o tym typie osobowości przesadzają, koloryzują, wyolbrzymiają, stawiają siebie w roli ofiary, domagają się uwagi, współczucia.

Osobowość narcystyczna
Narcyz działa nieco inaczej: stawia siebie na pierwszym miejscu, jako jednostkę wyjątkową i wybitną - z tej przyczyny domaga się stałej uwagi otoczenia, podziwiania jego zasług oraz specjalnego traktowania. Jednocześnie cechuje go silna zazdrość, źle reaguje na krytykę, jest egocentrykiem, osobą samolubną i pozbawioną empatii.

Poza tym, nadmierna potrzeba atencji może pojawić się w przebiegu:

  • nerwic i innych zaburzeń lękowych;
  • anoreksji i innych zaburzeń odżywiania;
  • uzależnień behawioralnych.

Wszystkie te zaburzenia wymagają pilnej diagnozy psychiatrycznej oraz dobrania odpowiednich metod leczenia, zarówno farmakoterapii, jak i zaplanowania terapii psychologicznej.

Dbajmy więc o siebie nawzajem, dając sobie swój czas, uwagę, zainteresowanie - to najcenniejsze i najważniejsze, co możemy dać drugiemu człowiekowi. Jak napisał w jednej ze swoich książek Jo Nesbo: "...najbardziej uzależniający narkotyk jaki zna ludzkość - uznanie i uwaga".

FAQ - Atencja i potrzeba uwagi

Czym dokładnie jest atencja?
Atencja to potrzeba bycia zauważonym, docenionym i szanowanym przez innych ludzi. Oznacza chęć zwrócenia na siebie uwagi w pozytywny sposób, poprzez relacje, rozmowy czy działania. Jest to jedna z podstawowych potrzeb społecznych człowieka. W psychologii zaliczana jest do istotnych czynników wpływających na nasze funkcjonowanie emocjonalne. Jej brak może prowadzić do poczucia osamotnienia i spadku samooceny.
Dlaczego ludzie potrzebują atencji?
Potrzeba atencji wynika z naszej natury jako istot społecznych. Już od urodzenia zabiegamy o uwagę - początkowo rodziców, później rówieśników i partnerów. Uwaga drugiej osoby wzmacnia w nas poczucie wartości i bezpieczeństwa. Dzięki niej czujemy się ważni i doceniani. To element, który wzmacnia relacje międzyludzkie i ułatwia funkcjonowanie w społeczeństwie.
Jakie są skutki braku atencji?
Brak atencji może prowadzić do spadku samooceny, poczucia izolacji i odrzucenia. Osoba ignorowana może wycofać się z życia społecznego, stać się bierna lub nadmiernie wrażliwa na krytykę. Długotrwały deficyt uwagi ze strony otoczenia sprzyja powstawaniu frustracji, smutku, a nawet objawów depresyjnych. W skrajnych przypadkach może prowadzić do zachowań prowokacyjnych lub destrukcyjnych.
W jaki sposób zabiegamy o uwagę innych?
Sposoby zabiegania o atencję zależą od osoby i sytuacji. Najczęściej to rozmowy o sobie, chwalenie się sukcesami, szukanie kontaktu lub celowe prowokowanie dyskusji. Dzieci często proszą wprost, natomiast dorośli stosują bardziej złożone formy, np. działania w mediach społecznościowych. Niestety, czasem pojawiają się też mniej zdrowe sposoby: manipulacja, groźby czy prowokacyjne zachowania.
Kiedy potrzeba atencji staje się zaburzeniem?
Potrzeba atencji staje się problemem, gdy całkowicie dominuje nasze życie i wpływa negatywnie na relacje z innymi. Osoba może nieustannie szukać potwierdzenia swojej wartości, ignorując granice innych. Często wiąże się to z zaburzeniami osobowości, jak histrioniczna czy narcystyczna. W takiej sytuacji konieczna jest konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna. Kluczowe jest zrozumienie, co kryje się za tym nadmiernym pragnieniem bycia w centrum uwagi.
Na czym polega osobowość histrioniczna?
Osobowość histrioniczna charakteryzuje się teatralnością, przesadnym wyrażaniem emocji i silną potrzebą bycia w centrum uwagi. Osoby z tym typem osobowości często dramatyzują, wyolbrzymiają sytuacje i łatwo popadają w skrajne emocje. W kontaktach międzyludzkich mogą być odbierane jako nieszczere lub manipulacyjne. Ich zachowanie ma na celu wzbudzenie współczucia lub podziwu. Często nie są świadome, jak bardzo ich potrzeba atencji dominuje nad relacjami.
Jak rozpoznać osobowość narcystyczną?
Osobowość narcystyczna objawia się silnym poczuciem wyjątkowości i potrzebą nieustannego podziwu. Osoby narcystyczne często są pewne siebie, ale brak im empatii. Źle znoszą krytykę i są skłonne do manipulacji, by osiągnąć własne cele. Zwykle chcą być adorowane i podziwiane przez innych. Gdy nie dostają wystarczającej uwagi, mogą reagować gniewem lub chłodem emocjonalnym.
Czy media społecznościowe wzmacniają potrzebę atencji?
Tak, media społecznościowe często potęgują potrzebę bycia zauważonym i ocenianym. Polubienia, komentarze i liczba obserwujących stają się formą walidacji. Dla wielu osób stają się one głównym źródłem uznania i satysfakcji. Niestety, może to prowadzić do uzależnienia od cyfrowej atencji i zaburzenia poczucia własnej wartości. Ważne jest, by zachować równowagę i dbać o relacje w rzeczywistości.
Czy nadmierna potrzeba atencji może prowadzić do uzależnień?
Tak, nadmierne pragnienie bycia zauważonym może prowadzić do uzależnień behawioralnych, np. od mediów społecznościowych, zakupów czy ryzykownych zachowań. W niektórych przypadkach może też prowadzić do zaburzeń odżywiania, jak anoreksja, gdzie osoba próbuje zwrócić uwagę otoczenia swoją postawą. Takie formy „wołania o pomoc” wymagają odpowiedniego leczenia i wsparcia psychologicznego. Ignorowanie ich może pogłębić problem.
Jak wspierać osoby z dużą potrzebą atencji?
Przede wszystkim warto okazywać im uwagę w zdrowy, zrównoważony sposób - słuchając, rozmawiając i doceniając ich obecność. Nie należy jednak wspierać manipulacyjnych zachowań ani wzmacniać ich negatywnych wzorców. Kluczowe jest wyznaczanie jasnych granic i zachęcanie do pracy nad sobą. Jeśli potrzeba atencji przybiera formy niepokojące, warto zasugerować kontakt ze specjalistą. Empatia i asertywność to najlepsza mieszanka wsparcia.

Komentarze