Agorafobia jest jedną z najczęściej diagnozowanych fobii, czyli zaburzeń lękowych. Obejmuje ona paniczny lęk, związany z przebywaniem w miejscach publicznych, na otwartej przestrzeni, w miejscach nam nieznanych. Osoba na nią cierpiąca może mieć ataki lęku panicznego. Skąd bierze się agorafobia, jak dokładnie się objawia oraz czy i jakiej terapii wymaga to zaburzenie?
Czym jest agorafobia?
Agorafobia kojarzy się nam z lękiem przed otwartą przestrzenią owszem, jest tak ale do dość wąskie spojrzenie na tą fobię. Mianowicie - agorafobia obejmuje nie tylko paraliżujący lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, ale również lęk przed tym, co nieznane, np. wyjazdem w nowe miejsce. Osoba na nią cierpiąca obawiać się może przebywania w miejscach publicznych, np.:
- na dużym placu,
- w galerii handlowej,
- w zatłoczonym autobusie.
Czego się obawia tak naprawdę osoba z agorafobią? Jak nietrudno zauważyć, wymienione wyżej miejsca to miejsca tak zwanej ekspozycji społecznej, czyli takie, w których jesteśmy poniekąd (pośrednio lub bezpośrednio) narażeni na sąd innych osób. Nie zawsze informacje zwrotne otrzymujemy wprost, np. ekspedientka w sklepie nie powie nam, jakie było jej pierwsze wrażenie na nasz widok, ale stworzyło się ono w jej świadomości, gdy nas zobaczyła. Tego właśnie boi się osoba z agorafobią: tej oceny, zwłaszcza tej niewypowiedzianej. Taka osoba obawia się tego, co inni o niej pomyślą, jak ją odbiorą. Panicznie boi się publicznego ośmieszenia, wyśmiania, skrytykowania. Dlatego też tak boi się miejsc nowych, w których nie wie, jak ma się zachować. Dla niej bardzo ważne jest zdanie innych osób na jej temat, a jeszcze istotniejsze: posiadanie kontroli nad wszystkim, co dzieje się w jej życiu. W wielu przypadkach opisanych powyżej, np. w nowym miejscu czy zatłoczonym środku komunikacji miejskiej, kontrolowanie siebie i swojego życia może być utrudnione - np. ktoś może na nas wpaść itp. Choć dla osoby zdrowej lęki osoby z agorafobią mogą wydawać się niedorzeczne lub nawet śmieszne, to dla niej poczucie lęku jest tak silne, że usilnie unika sytuacji, które go nasilają.
Przyczyny agorafobii
Skąd bierze się agorafobia? Co leży u podstaw tego lęku? Jak w przypadku wszystkich zaburzeń lękowych (nerwicowych) wśród przyczyn możemy wymienić pewne cechy osobowości:
- w tym małą pewność siebie,
- niską samoocenę,
- wrodzone poczucie bezradności,
- skłonność do przeżywania leku i niepokoju.
Wiele z tych cech może być wrodzonych, a wiele ukształtowanych na drodze wychowania. Co jeszcze? Do powstania agorafobii przyczynić się może wiele czynników środowiskowych, w tym właśnie wspomniane wcześniej wychowanie, a dokładniej błędy wychowawcze naszych rodziców i opiekunów. Osoby z agorafobią mogą pochodzić z rodzin nadopiekuńczych ale i być wychowani przez rodziców ze skłonnościami do perfekcji czy tyranii. Poza tym, wymienić może przyczyny psychologiczne, np. traumatyczne wydarzenie, związane z miejscem publicznym. Co może nim być? Dla przykładu: zgubienie się w tłumie w obcym mieście, publiczne wyśmianie itp. Ponadto, wydarzenie silnie nacechowane emocjonalnie, np. strata bliskiej osoby, również może prowadzić do agorafobii.
Jak objawia się agorafobia?
Jak rozpoznać, że ktoś cierpi na agorafobię? Osiowym objawem tego zaburzenia jest paniczny i nieuzasadniony lęk przed przebywaniem w miejscu publicznym lub nieznanym. Jak objawia się ten lęk? Jego oznaki podzielić można na fizyczne oraz psychologiczne, emocjonalne.
Oznaki fizyczne
Do oznak fizycznych zaliczyć można:
- wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca;
- problemy z oddychaniem;
- może pojawić się nawet atak duszności;
- drżenie rąk i nóg;
- jąkanie się;
- bóle i zawroty głowy, czasem nudności;
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego: silne bóle brzucha, biegunka - czasami już na samą myśl o pojawieniu się w miejscu publicznym;
Oznaki emocjonalne
Z kolei do czynników emocjonalnych można zaliczyć trudności w skoncentrowaniu uwagi, a także rozdrażnienie i silny niepokój. Agorafobia może również objawić się napadem paniki. Co ciekawe, to zaburzenie może współistnieć z innymi zaburzeniami i chorobami, w tym z:
- nerwicą,
- depresją
- chorobą afektywną dwubiegunową,
- innymi fobiami (zwłaszcza fobią społeczną),
- padaczką.
Skutki agorafobii
Jakie skutki może mieć agorafobia dla życia człowieka, który na nią cierpi? Wnioski nasuwają się same: osoba z agorafobią izoluje się z życia społecznego, unika wychodzenia z domu, kontaktu z innymi ludźmi. Jakie ma to skutki dla jej zdrowia fizycznego i psychicznego? Taka osoba staje się mniej pewna siebie, spada jej samoocena, pogarsza się jej nastrój. Obserwujemy spadek aktywności, apatię ale i wzrost agresji: osoba taka tłumi w sobie emocje, które mogą wybuchnąć ze zdwojoną siłą… Nieleczona agorafobia może przerodzić się w wiele innych chorób i zaburzeń, w tym w depresję czy fobię społeczną. Może pojawić się również anoreksja, atak paniki lub uzależnienie. Wiele osób w sytuacji fobicznej szuka "pocieszenia" w alkoholu czy innych substancjach psychoaktywnych, np. pije alkohol, gdy wie, że będzie musiało się zmierzyć z przedmiotem swojej fobii. Może to oczywiście prowadzić do groźnego w skutkach uzależnienia.
Diagnoza agorafobii
Zdiagnozowanie agorafobii nie jest takie proste, jak mogłoby się nam wydawać. Nietrudno pomylić ją bowiem z innymi zaburzeniami, w tym depresją czy po prostu nieśmiałością. W przypadku diagnozy różnicowej (różnicującej) z fobią społeczną problem nie jest tak istotny, ponieważ metody terapii są bardzo podobne. Diagnozowaniem agorafobii zajmuje się psycholog lub psychiatra. Po postawieniu diagnozy dobierane są odpowiednie metody postępowania.
Leczenie agorafobii - metody terapii
Agorafobia jest zaburzeniem lękowym, wymaga specjalistycznego podejścia. Najlepszym rozwiązaniem jest połączenie terapii psychologicznej z farmakologiczną.
Terapia psychologiczna obejmuje spotkania indywidualne z psychologiem oraz spotkania grupowe, zwykle w postaci grupy wsparcia. W czasie tych spotkań osoby chore wymieniają się doświadczeniami oraz wspierają się wzajemnie. Z kolei terapia indywidualna nastawiona jest na zmianę negatywnych przekonań i myśli oraz poradzenie sobie z lękiem. Na spotkaniach psycholog zaznajamia pacjenta z metodami radzenia sobie z lękiem i stresem, w tym z relaksacją czy odpowiednimi technikami oddychania. Ma również miejsce terapia samej fobii, bardzo często opierając się o odwrażliwianie, czyli stopniowe oswajanie z bodźcem lękowym. Brzmi to dość szokująco? Oczywiście wszystko odbywa się stopniowo i z pomocą oraz wsparciem terapeuty. Jak może wyglądać ta metoda w przypadku agorafobii? Dla przykładu: na jednym spotkaniu pacjent ma za zadanie wyjść na ulicę, a na kolejnym do miasta, oczywiście w towarzystwie terapeuty. Na kolejnym zaś: zostaje na kilka chwil sam na zatłoczonym placu, itp. Każde spotkanie jest dokładnie umawiane w gabinecie, ma miejsce rozmowa na temat emocji.
Z kolei farmakoterapia obejmuje podawanie - w razie potrzeby - łagodnych leków uspokajających i przeciwdepresyjnych.
Komentarze