Aksjologia - definicja. Wartości w życiu - funkcje, podział
Aksjologia to nauka o wartościach. Tak w skrócie można określić, czym się zajmuje ta dziedzina filozofii. Jej przedmiotem zainteresowań jest zarówno samo pojęcie wartości, jak również ich funkcje oraz podział wartości.
Aksjologia - definicja
Aksjologia jest działem filozofii, wywodzi się z etyki i swoim przedmiotem zainteresowań uczyniła pojęcie wartości, jej role w naszym życiu oraz podziału wartości w odniesieniu do konkretnych dziedzin nauki. Aksjologia zajmuje się analizowaniem samej wartości jako tego, co jest ważne dla człowieka, ale również pochodzenia wartości, jak również układania ich w hierarchię. Ponadto, aksjologia podejmuje się rozważań na temat tego, jakie wartości można wiązać ze sobą, np. wartości rodziny i kariery itp. Aksjologia prowadzi szereg badań nad wartościami, w tym nad hierarchią wartości w konkretnych zbiorowościach, np. wśród kobiet, osób niepełnosprawnych, chorych czy w konkretnych kulturach.
Czym są wartości?
W aksjologii wartość określana jest jako wzór, według którego należy postępować w życiu. Nie zawsze jednak jest określana tak jednoznacznie. Bywa, że jej definicja zależna jest od dyscypliny naukowej, której dotyczy pojęcie wartości. W psychologii wartość określana jest jako najważniejsze przekonanie dla jednostki, niejako normę, według której trzeba postępować. W socjologii wartość to istotna norma nie tyle dla jednostki, co dla całej grupy społecznej. Jest ona nadrzędną ideą dla zbiorowości, np. rodziny czy też całego kraju.
Skąd pochodzą wartości?
Przychodzi pora, aby odpowiedzieć na kolejne pytanie, a mianowicie: skąd się biorą wartości? Skąd czerpiemy zasady, jakimi kierujemy się w życiu? Czynników jest kilka, warto je poznać i odpowiedzieć sobie na pytanie, skąd pochodzą nasze wartości? Źródeł wartości zwykle upatrujemy w domu rodzinnym, czyli w środowisku, w którym się wychowywaliśmy. To nasi rodzice, dziadkowie i inni krewni jako pierwsi przekazują nam wartości, jakimi oni kierują się w życiu i które niejako w naturalny sposób od nich przejmujemy. Następnie nasz system wartości jest wielokrotnie korygowany przez różnych ludzi oraz różne wydarzenia, które mają miejsce w naszym życiu. Na nasz system wartości wpływ może mieć grupa znajomych, nasza sympatia ale i ukończenie szkoły, wejście w związek partnerski czy zajście w ciążę. Jakie wartości zwykle wymienić można jako nadrzędne dla człowieka? Najczęściej są to: zdrowie, rodzina, szczęście, miłość ale również kariera, akceptacja oraz samorealizacja.
Podział wartości
Wartości można podzielić na wiele sposobów, najprostszy podział obejmuje kilka podgrup wartości, w tym wartości:
Witalne
czyli związane z dobrym życiem, zdrowiem, zachowaniem dobrego samopoczucia, zwykle należą do wartości nadrzędnych każdego z nas;
Duchowe
czyli miłość, przyjaźń, posiadanie bliskiej osoby, rodziny, ale również potrzeba otaczania się pięknymi przedmiotami, to także kategoria wartości nadrzędnych dla wielu z nas;
Religijne
czyli bycie blisko Boga, potrzeba duchowego oczyszczenia;
Materialne
zwane również hedonistycznymi, czyli potrzeba posiadania wielu rzeczy, życie w bogactwie itp.
Nasz system wartości zwykle zawiera w sobie wartości z wielu powyższych grup, a zazwyczaj ze wszystkich. Nie ma w tym nic złego, nawet jeśli pojawi się tam wiele wartości z ostatniej grupy, warto jednak pamiętać, by nie były one naszymi wartościami nadrzędnymi.
Jaki jest mój system wartości?
Nie wiesz, jaki jest Twój system wartości? Chcesz wiedzieć, co tak naprawdę jest dla Ciebie ważne? A może nie potrafisz jednoznacznie tego określić i chcesz stworzyć swój system wartości? Poniżej kilka przydatnych informacji.
Po pierwsze, określ swój życiowy cel lub cele, ale pamiętaj, by również stworzyć ich hierarchię, np.: założyć rodzinę - dostać awans - kupić nowy samochód - pojechać na zagraniczne wakacje itp.
Następnie przystąp do określenia, jakie wartości sprawią, że cele zostaną spełnione. Są to tak zwane wartości środków: wartości, jakimi kierujesz się w życiu i które są dla Ciebie ważne oraz wartości rezultatów, czyli cele, jakie chcesz z pomocą danych wartości osiągnąć. Poniżej kilka przykładów dla lepszego zobrazowania tematu:
Wartość środka: rodzina
- daje nam poczucie bezpieczeństwa,
- sprawia, że czujemy się kochani,
- pozwala nam się rozwijać, przyjmować nowe role, np. żony, matki itp.
Wartość środka: zdrowie
- dobre samopoczucie każdego dnia;
- możliwość robienia tego, co lubimy i bycia z najbliższymi.
Wartość środka: grupa przyjaciół
- zaufane grono znajomych, którzy zawsze nam pomogą;
- realizowanie swoich pasji z ludźmi, którzy nas lubią i których my lubimy;
- radosne spędzanie wolnego czasu na wiele sposobów.
Wartość środka: kariera
- dobre stanowisko pracy i dobre zarobki;
- niezależność finansowa, np. od rodziców czy partnera;
- możliwość kupienia sobie tego, co zapragniemy.
W ten sposób przeanalizuj wszystkie wartości środka, czyli te, które są cenne w Twoim życiu i dopisz do nich swoje cele. Jakiś cel nie ma przypisanej wartości? Stwórz ją i ustal dla niej miejsce w swojej hierarchii wartości: to także przedmiot zainteresowania aksjologii.
Do swojego systemu wartości wpisz 10-15 wartości, nie szukaj zbyt wielu, możesz się w tym pogubić. Pamiętaj, by nadać wartościom numery od 1 do ostatniego tak, jak chcesz, aby były poukładane w kolejności. Możesz oczywiście kolejność ich zmieniać w zależności od tego, co dzieje się w Twoim życiu. Poniżej przykładowa hierarchia wartości, składająca się z 10 wartości:
- Zdrowie/dobre samopoczucie,
- Rodzina,
- Miłość/posiadanie życiowego partnera,
- Spokój,
- Bezpieczeństwo,
- Praca zawodowa/kariera,
- Rozwój osobisty/samodoskonalenie się,
- Niezależność finansowa,
- Dobra zabawa,
- Pieniądze.
Na podstawie zaprezentowanej piramidy możesz stworzyć własną. To naprawdę doskonała okazja do lepszego poznania samego siebie oraz poczynienie refleksji nad swoim życiem.
Komentarze