Kurkuma jest jedną z podstawowych przypraw kuchni Dalekiego Wschodu. Obok kolendry, kminu rzymskiego, kardamonu czy gałki muszkatołowej, wchodzi w skład doskonale znanego i cenionego za wyrazisty smak curry. Doskonale chroni produkty spożywcze przed działaniem światła. Od tysięcy lat jest wykorzystywana w rozmaitych obrzędach hinduistycznych - jej kłącza składane były w ofierze dziękczynnej dla Surya (Bóg Słońce), a zawarte w niej barwniki znalazły zastosowanie do barwienia szat mnichów.
Kurkuma, to niezwykła roślina, znana od tysięcy lat. Dziś, dzięki badaniom naukowym zakrojonym na szeroką skalę wiemy, że posiada ona szereg właściwości odżywczych oraz wspomagających zdrowie. Osoby, które nie rozstają się z nią przygotowując rozmaite potrawy, są mniej otyli, wolniej się starzeją i rzadziej zapadają na rozmaite schorzenia, w tym także choroby cywilizacyjne. Powszechnie dostępna, coraz częściej zyskuje więc aprobatę nie tylko osób, które kochają kulinaria, ale także miłośników zdrowego odżywiania.
Przyprawa znana od tysięcy lat
Kurkuma wywodzi się z terenów Azji Południowej, głównie z Indii, gdzie jest znana od setek lat. Była przedmiotem handlu już w czasach starożytnych, dlatego trudno jednoznacznie określić, gdzie i kiedy została odkryta po raz pierwszy. Historycy spekulują, że roślina ta mogła być wykorzystywana do przygotowywania posiłków około 10 tysięcy lat temu. Do Europy przybyła za sprawą arabskich kupców około I wieku przed naszą erą, co potwierdzają pochodzące z tamtego okresu asyryjskie księgi o ziołolecznictwie. Pisał o niej również Dioskurydes. Kurkuma, nazywana także szafranem indyjskim lub ostryżem długim, to roślina wieloletnia dorastająca zwykle do 1 metra wysokości. Najważniejszą jej częścią jest cienkie i stosunkowo krótkie kłącze, którego długość nie przekracza 6 centymetrów. To właśnie ta część rośliny jest bogata w szereg składników odżywczych i przykuwa uwagę smakoszy wyrazistym aromatem oraz intensywnie żółtą barwą.
Obecnie większość przypraw pochodzi z indyjskiego Nizamabadu, chociaż ostryż długi jest także uprawiany w Chinach, na Tajwanie, Sri Lance, a także w Peru i w Australii. Przyprawa jest dostępna głównie w postaci żółtego proszku, który posiada bardzo długi termin ważności. Nim trafi na nasze stoły, jej kłącza są gotowane przez kilka godzin, a następnie suszone w wysokich temperaturach i ścierane. Szafran indyjski jest wrażliwy na wietrzenie, dlatego powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętych pojemnikach bez dostępu powietrza i światła. Świeża przyprawa wyróżnia się dość ostrym i lekko gorzkawym smakiem, z wyraźnie ziemistą nutą.
Wartości odżywcze kurkumy
Szafran indyjski wyróżnia się niską kalorycznością. Szacuje się, że 100 gramów sproszkowanego kłącza rośliny zawiera nie więcej niż 350 kalorii. W porcji tej zawartych jest około 60 gramów węglowodanów, 10 gramów tłuszczu i tyle samo białka. 30% gotowej przyprawy stanowi z kolei błonnik. Warto pamiętać, że ostryż jest zupełnie pozbawiony cholesterolu. Można w nim znaleźć natomiast prawdziwe bogactwo witamin z grupy B. Kurkuma zawiera ponadto tokoferol nazywany witaminą młodości, witaminę K oraz kwas foliowy. Nie brakuje także mikroelementów, między innymi magnezu, żelaza, potasu, fosforu i sodu. W szafranie indyjskim zawarte są także mangan, cynk i wapń. W kurkumie można znaleźć także olejki eteryczne oraz flawonoidy wyróżniające się silnym działaniem antyoksydacyjnym. Dzięki temu roślina skutecznie zwalcza wolne rodniki i pomaga na dłużej zachować młodość komórek. Jej najważniejszym składnikiem jest jednak kurkumina czyli żółty barwnik o szeregu właściwości sprzyjających profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń.
Wspomaganie układu pokarmowego i systemu krążenia
Kurkuma wykazuje bardzo pozytywne oddziaływanie na układ pokarmowy. Zawarte w niej związki chemiczne o charakterze bakteriobójczym i grzybobójczym dbają o prawidłową mikroflorę układu trawiennego. Z jednej strony niszczą szkodliwe bakterie, z drugiej - wspomagają rozwój tych pożytecznych, działając jak swoisty prebiotyk. Co więcej, kurkuma jest specyfikiem, który chroni wątrobę. Łagodzi stany zapalne miąższu wątroby oraz dróg żółciowych, działa wspomagająco przy uszkodzeniach i niewydolności narządu. Zawarte w niej olejki eteryczne, w tym także ksantorizal, kurkumen oraz turmeron pobudzają wydzielanie żółci przez pęcherzyk żółciowy, przez co ułatwiają trawienie tłuszczów, a także redukują wzdęcia oraz gazy. Działają także rozkurczowo, dzięki czemu łagodzą bóle brzucha.
Ostryż długi hamuje także wydzielanie soku żołądkowego, co w połączeniu z jego właściwościami bakteriobójczymi pozwala skutecznie zapobiegać chorobie wrzodowej. Stosowanie kurkumy redukuje ryzyko wystąpienia uszkodzeń błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, prowadzące w efekcie do powstawania nadżerek oraz wrzodów. Roślina przyspiesza także metabolizm, co ma szczególnie duże znaczenie w przypadku osób, chcących zrzucić zbędne kilogramy. Dodając ją do posiłków sprawiamy z kolei, że zawarte w nich składniki pokarmowe w mniejszym stopniu gromadzą się w postaci tkanki tłuszczowej. Warto także zaznaczyć, że szafran indyjski znacząco redukuje poziom cholesterolu LDL, przez co oddziałuje pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy. Zapobiegając odkładaniu się blaszki miażdżycowej w naczyniach krwionośnych, chroni pośrednio przed ryzykiem wystąpienia choroby miażdżycowej, zawału serca czy udaru mózgu. Należy podkreślić, że kurkuma przeciwdziała także aglutynacji płytek krwi, dzięki czemu zapobiega powstawaniu zakrzepów.
W walce z nowotworami
Badania prowadzone na przestrzeni ostatnich lat wskazują, że kurkumina zawarta w szafranie indyjskim wykazuje silne działanie przeciwnowotworowe. Naukowcy udowodnili, że może być stosowana wspomagająco przy nowotworach żołądka, trzustki, wątroby, skóry, płuc, okrężnicy, prostaty, pęcherza moczowego, piersi oraz szyjki macicy. Kurkumina jest bowiem silnym polifenolem, wykazującym działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Specjaliści z Centrum Badań nad Rakiem w Houston udowodnili, że kurkuma zwalcza nowotwór już na poziomie komórki. Odnajduje bowiem uszkodzone tkanki i następnie doprowadza do ich destrukcji. W wyniku badań dowiedziono między innymi, że regularne podawanie kurkuminy pacjentom cierpiącym na raka prowadzi do zmniejszenia guzów nowotworowych oraz zmniejsza ryzyko przerzutów. Co ciekawe, kurkumina wspomaga działanie taxolu, czyli specyfiku stosowanego w terapii raka piersi. Dzięki temu kuracja przebiega szybciej i jest mniej wyniszczająca dla organizmu pacjenta. Warto pamiętać także o tym, że kurkumina uwrażliwia zmienione chorobowo komórki na działanie promieniowania podczas radioterapii. W ten sposób z jednej strony wspomaga kurację nowotworu, z drugiej z kolei chroni zdrowe tkanki przed szkodliwym wpływem terapii.
Naturalny specyfik na odporność
Kurkuma wspomaga także układ immunologiczny. Zawarte w niej związki chemiczne podnoszą poziom katelicyny, czyli białka, które pomaga zapobiegać rozmaitym typom infekcji. Naukowcy z Uniwersytetu w Oregonie udowodnili, że jest ona specyfikiem, które znacząco ułatwia terapię gruźlicy. Z kolei specjaliści z George Mason University dowiedli, że przyprawa może okazać się niezastąpiona również wtedy, kiedy infekcja zdąży rozwinąć się w organizmie. Kurkumina wykazująca silne właściwości przeciwwirusowe sprawia, że jest ona doskonałym środkiem wspomagającym leczenie przeziębienia i grypy. Co ważne, ostryż długi potęguje działanie leków ułatwiających walkę z wirusem, sprawiając, że są one bardziej skuteczne i powodują szybszy powrót pacjenta do zdrowia.
Kurkuma dodana do herbaty działa także rozgrzewająco, przez co przynosi ulgę podczas infekcji. Warto również pamiętać o tym, że przeciwbakteryjne i przeciwzapalne właściwości kurkuminy znajdują szerokie zastosowane w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Zwiększa elastyczność stawów i świetnie łagodzi obrzęki. Substancja pomaga także zwalczać towarzyszące schorzeniu dolegliwości bólowe. Warto przy tym pamiętać o tym, że jest ona całkowicie naturalna i dzięki temu bezpieczna dla organizmu. Nie można jej przedawkować, nie wykazuje też działań ubocznych.
Sprawny umysł
Ostryż długi świetnie wspomaga także pracę mózgu. Zawarty w jego kłączach taumeron stymuluje neurony do podziału i namnażania się, dzięki czemu wspomaga regenerację tkanki nerwowej po urazach lub uszkodzonej pod wpływem rozmaitych schorzeń. Co ważne, badania prowadzone w 2007 roku na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles udowodniły, że roślina zawiera aktywny składnik BDMC, który pobudza system odpornościowy do walki z określoną grupą białek, blokujących przepływ impulsów między komórkami nerwowymi. Peptydy te powodują także powolne obumieranie neuronów. Wynikiem tego mogą być zaburzenia osobowości i stany utraty pamięci. Z tego względu naukowcy planują wykorzystać kurkumę w leczeniu schorzeń ośrodkowego układu nerwowego. Zgromadzony na chwilę obecną stan wiedzy pokazuje, że szafran indyjski może przyczynić się do profilaktyki oraz leczenia choroby Alzheimera oraz Parkinsona. Należy ponadto podkreślić, że kurkuma wspomaga zdolności umysłowe. Z tego względu jej spożywanie jest zalecane uczniom i studentom w okresie wzmożonej nauki, a także osobom w stanach wyczerpania nerwowego.
Kurkuma dla urody
Mówiąc o ostryżu długim warto wspomnieć także o jego pozytywnym wpływie na urodę. Kłącze rośliny zawiera bowiem polifenole, które niwelując stres oksydacyjny komórek, gwarantują młody wygląd skóry i redukują ilość powstających zmarszczek. Nie bez znaczenia są także właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze szafranu indyjskiego, dzięki czemu jest on niezrównany w walce z trądzikiem różowym, egzemą czy łuszczycą. W postaci płynnego roztworu, kurkuma może być stosowana miejscowo na skórę. Co ważne, substancje czynne zawarte w roślinie przyspieszają gojenie się ran oraz oparzeń, redukując powstawanie nieestetycznych blizn. Roztwór wodny ostryżu można stosować także do przemywania trudnogojących się i ropiejących uszkodzeń naskórka. Kurkuma zmieszana z mlekiem może być także doskonałym tonikiem na twarz. Świetnie ujędrnia i nawilża cerę, zapewniając jej promienny wygląd. W ostatnich latach, coraz częściej kurkuma jest stosowana w preparatach chroniących skórę przed szkodliwym działaniem promieni UV, a także w różnorodnych płukankach do włosów. Z kolei olejek z ostryżu świetnie sprawdza się jako aromat perfum o orientalnym zapachu.
Komentarze