Nerwica - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Mianem nerwicy określamy zaburzenia nerwicowe, lękowe, grupę zaburzeń psychicznych, obejmujących odczuwanie nieuzasadnionego lęku. Przyczyny zwykle leżą po stronie psychologicznej ale wyróżnia się też nerwice o podłożu biologicznym czy środowiskowym. Jakie są rodzaje nerwic i jak objawiają się poszczególne ich typy?

Czym jest nerwica?

Nerwica jest zaburzeniem nerwicowym, obejmującym odczuwanie lęku w określonych sytuacjach, zwykle w kontakcie z bodźcem lub sytuacją, który go wywołuje. Lęk jest nieuzasadniony, to znaczy, że nie ma żadnego realnego zagrożenia dla osoby z nerwicą. Nerwice zwykle mają podłoże psychiczne, psychologiczne, a objawy dotyczą zarówno sfery fizjologicznej, jak i emocjonalnej. Przekładają się też na zachowanie oraz codzienne funkcjonowanie.

Przyczyny nerwic

Przyczyn nerwic jest wiele, w zależności od rodzaju nerwicy możemy odczuwać lęk praktycznie z każdego powodu. Jest tak w przypadku fobii, zwłaszcza fobii specyficznych, gdy może budzić paniczny lęk każdy przedmiot, osoba czy sytuacja. Bać możemy się również prześladowania, śmierci, napadu, możemy wracać w nerwicy do traumatycznych wydarzeń z przeszłości. Lęk w zaburzeniach nerwicowych potęgować może nadmierny stres, w tym mobbing w pracy, duża ilość obowiązków czy codzienne problemy, np. zdrowotne.

Objawy nerwic

Głównym objawem nerwic jest lęk, uwidaczniać się on może na wiele sposobów, zwykle widoczny jest na płaszczyźnie fizjologicznej oraz psychologicznej.

Objawy fizjologiczne lęku nerwicowego to:

• objawy ze strony układu pokarmowego, w tym bóle brzucha, nudności, wymioty, zgaga, zaparcia, biegunki, brak lub nadmiar apetytu;
• problemy ze snem: nadmierna senność lub problemy z zaśnięciem, koszmary nocne;
• zmęczenie, nawet, gdy nie zajmujemy się niczym wyczerpującym;
• zaburzenia percepcyjne, w tym zaburzenia wzroku, słuchu, czucia;
• zaburzenia mowy, jąkanie się;
• zaburzenia seksualne, w tym brak popędu, problemy z erekcją u panów;
• zaburzenia świadomości, omdlenia;
• bóle głowy, kończyn, drętwienie kończyn;
• uderzenia gorąca, nocne poty;
• zawroty głowy;
• kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej;
• duszności, problemy z oddychaniem;
• napady padaczkowe: występują rzadko, aczkolwiek są możliwe;
• zachowania agresywne: tylko w niektórych typach nerwic.

Do objawów psychologicznych i emocjonalnych zaliczamy:

• brak siły i energii do działania, apatia;
• drażliwość, niepokój;
• lęk przed śmiercią;
• problemy ze skupieniem uwagi, z pamięcią;
• brak odczuwania przyjemności i radości;
• przygnębienie bez wyraźnej przyczyny;
• podenerwowanie;
• wycofanie z życia społecznego.

Oczywiście objawy są uzależnione od rodzaju nerwicy oraz jej nasilenia. W przypadku silnych nerwic może dojść nawet do ataku paniki, a gdy osoba chora jest w stanie silnego lęku, może nawet stracić przytomność.

Jak leczyć nerwice?

Leczenie nerwic jest możliwe i konieczne, to zaburzenia psychiczne, które wymagają interwencji specjalistycznej, zwłaszcza, gdy objawy wyraźnie wpływają na codzienne funkcjonowanie. Zwykle wystarczająca jest terapia psychologiczna. Wspomagająco wprowadza się farmakoterapię: łagodne leki uspokajające oraz leki przeciwdepresyjne.

Rodzaje nerwic i ich charakterystyka

Istnieje wiele rodzajów nerwic. Zwykle mają one różne przyczyny ale zbliżone objawy, dlatego ich diagnostyka wymaga pogłębionej analizy objawów oraz dokładnej obserwacji każdego pacjenta. Warto zapoznać się z poszczególnymi typami nerwic oraz objawami każdego z nich.

Nerwica lękowa - fobia

Mianem nerwicy lękowej, najpopularniejszego rodzaju nerwicy, określamy zaburzenia lękowe, objawiające się nieuzasadnionym lękiem, odczuwanym w stosunku do określonej osoby, przedmiotu, zjawiska lub sytuacji. Zaburzenia te znane są również pod nazwą fobii. Fobie dzieli się różnorodnie. Bardzo często diagnozowane są fobia społeczna (lęk przed sytuacjami społecznymi), agorafobia (lęk przed otwartą przestrzenią), klaustrofobia (lęk przed niewielkimi pomieszczeniami), fobia szkolna. Istnieje również wiele innych fobii specyficznych, w tym np. lęk przed ciemnością, burzą, pająkami. Objawy tej nerwicy to silny lęk w momencie kontaktu z bodźcem fobicznym ale również w przypadku ewentualności takiego kontaktu, np. obserwowanie burzowych chmur u osób, które boją się burzy. Lęk objawia się zarówno fizjologicznie, jak i psychologicznie, osoba z fobią może trząść się, czuć ucisk w klatce piersiowej, kołatanie serca, mieć problemy z koncentracją. Może zdarzyć się nawet napad paniki. Fobie leczone są psychologicznie, zwykle poprzez zastosowanie stopniowego odwrażliwiania, czyli przyzwyczajania do kontaktu z bodźcem fobicznym.

Nerwica  natręctw, OCD, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne jest często diagnozowanym zaburzeniem nerwicowym. Objawia się występowaniem dwóch typów objawów: obsesji, czyli natrętnych myśli oraz kompulsji czyli uporczywych czynności, które musimy wykonywać, gdyż w innym przypadku czujemy lęk. Obsesje obejmować mogą np. przekonanie, że jeśli nie sprawdzimy, czy zamknęliśmy drzwi, ktoś z pewnością nas okradnie lub jeśli nie obejmiemy samochodu trzy razy zanim do niego wsiądziemy, z pewnością ulegniemy wypadkowi w czasie jazdy. Myśli są zwykle absurdalne i niemądre dla osoby postronnej - dla chorego jednak są niezwykle istotne i wyznaczają kierunki działania. Z kolei kompulsjami nazywamy uporczywe czynności, rytuały, które pozwalają nam pozbyć się natrętnych myśli, np. mycie rąk, sprawdzanie drzwi, okien, bywają one również bezsensowne. Ponadto, gdy osoba chora na OCD nie ma możliwości wykonania rytuału, odczuwa silny lęk, jest pobudzona, drażliwa, może być agresywna. Zaburzenie to leczy się psychologicznie, zwykle terapii poddawana jest cała rodzina pacjenta.

Nerwica neurasteniczna, neurastenia

To najbardziej powszechna i najczęściej diagnozowana postać nerwicy, obejmująca szybkie pobudzanie układu nerwowego ale i bardzo szybkie wyczerpywanie się. Objawia się szybką męczliwością, trudnościami ze skupieniem uwagi, niepokojem, zwiększoną drażliwością. Osoba z neurastenią cierpieć może tez na bóle głowy, kłucie w klatce piersiowej, kołatanie serca. Mogą dokuczać jej dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz zmniejszone libido. Ten rodzaj nerwicy również wymaga kontaktu z psychologiem i podjęcia terapii.

Nerwica hipochondryczna, hipochondria

To zaburzenie nerwicowe polegające na przypisywaniu pozornym objawom trudnych chorób, np. osoba z hipochondrią uważa, że ból głowy może zwiastować groźnego guza. Osoba skupia się na doznaniach z własnego ciała, po pewnym czasie może wydawać się jej, że coś ją boli. Interpretacja objawów jest wymyślona przez osobę chorą. Hipochondryk po pewnym czasie skupia się jedynie na objawach i wyszukiwaniu choroby, na jaką cierpi. Nerwica hipochondryczna wymaga konsultacji psychologicznej.

Nerwica depresyjna, dystymia

Nerwica depresyjna nie jest tożsama z depresją. To zaburzenie nerwicowe, podczas gdy depresja jest zaburzeniem afektywnym, czyli zaburzeniem nastroju. Nerwica depresyjna zwana jest również dystymią i obejmuje pogorszenie nastroju, zmęczenie, brak apetytu, osoba chora czuje się bezradna, ma obniżoną samoocenę. Stan taki trwać może do kilku dni. Osoby z dystymią niechętnie myślą o przyszłości, są zdemotywowane do działania. Nerwica leczona jest psychologicznie, wspomagająco wprowadza się leki przeciwdepresyjne, zwłaszcza, gdy objawy są bardzo nasilone.

Nerwica histeryczna, histeria

Mianem histerii, czyli nerwicy histerycznej nazywamy zaburzenie psychiczne o podłożu psychologicznym, objawiające się trudności w utrzymaniu równowagi oraz zaburzeniem odczuwania bodźców zmysłowych. Może to dziwić, gdyż w rozumieniu potocznym histeria ma nieco inne znaczenie. Osoba chora na ten typ nerwicy może mieć problemy z chodzeniem, doświadczać ataków nerwowych, może cierpieć na chwilową ślepotę, głuchotę, zaburzenia mowy bez przesłanek medycznych. Mogą zdarzyć się urojenia ale należą do rzadkich objawów tego rodzaju nerwicy.

Czynnikami predysponującymi są osobowość histrioniczna, czyli teatralność w zachowaniu, egocentryzm oraz czynniki związane z domem rodzinnym, w tym brak ciepła ze strony rodziców czy opiekunów. Nerwicę tą leczy się farmakologicznie. Nie mniej istotna jest psychoterapia.

Nerwica pourazowa, zespół stresu pourazowego, PTSD

Nerwicą pourazową określamy zespół objawów, który obejmuje odczuwanie lęku i niepokoju po pewnym traumatycznym wydarzeniu, np. przeżyciu katastrofy lotniczej, doświadczenia molestowania seksualnego. Schorzenie to nosi nazwę PTSD, pochodzącą od jego angielskiej nazwy. Objawy obejmują powracanie pamięcią do tragicznego wydarzenia, odczuwanie podobnych objawów, tj. lęku, niepokoju, pojawiają się objawy tych emocji, w tym drżenie rąk, uczucie gorąca, kołatanie serca, itp. Nerwicę leczy się psychologicznie, zwykle jest to długotrwała psychoterapia.

Nerwica wegetatywna, somatyczna

Nerwica somatyczna, czyli wegetatywna to rodzaj nerwicy obejmujący zaburzenie nerwicowe o przyczynach psychologicznych (np. nadmierny stres) oraz objawach somatycznych. Osoba chora odczuwa szereg różnorodnych dolegliwości, w tym bóle głowy, brzucha, dolegliwości trawienne, pojawić się mogą duszności, nocne poty i wiele innych. Co ciekawe, nie mają one żadnego medycznego potwierdzenia. Chorych zwykle odczuwane dolegliwości prowadzą do gabinetów lekarzy i tam dowiadują się, że z punktu widzenia medycyny są osobami całkowicie zdrowymi. Wielu specjalistów kieruje ich do lekarza psychiatry lub psychologa, gdzie odnajdywana jest przyczyna dolegliwości.

Nerwica żołądka, zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego, dawniej nazywany był nerwicą żołądka, dziś diagnozowany jest coraz częściej w różnych grupach wiekowych. To zaburzenie psychosomatyczne z grupy zaburzeń nerwicowych o cechach somatycznych. Oznacza to, że przyczyny nerwicy leżą w psychice, np. nadmierny stres w pracy, a objawy są fizjologiczne i dotyczą pracy układu pokarmowego. Osoba chora uskarża się na szereg dolegliwości, w tym występujące na przemian biegunki i zaparcia, bóle brzucha, nudności, wymioty, zgagę, nadmierną ilość gazów czy brak apetytu. W diagnozowaniu tego zaburzenia bardzo istotne jest jego zróżnicowanie z chorobami układu pokarmowego, w tym refluksem przełykowym oraz schorzeniami nowotworowymi. Nerwicę tą leczy się poprzez zastosowanie terapii psychologicznej, wspomagająco stosuje się leki gastrologiczne.

Nerwice to zaburzenia lękowe, nerwicowe o podłożu psychologicznym. Jak widzimy, lęk budzić może praktycznie wszystko. Warto korzystać z fachowej pomocy specjalistów i leczyć nerwicę dla przywrócenia zdrowia psychicznego oraz czerpania radości z życia każdego dnia.