Czarnuszka - niepozorne panaceum z kuchennej półki. Właściwości i zastosowanie czarnuszki. Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa ) zwana także czarnym kminkiem (black cumin) tudzież kalonji (z hindi) posiada niesamowite właściwości lecznicze. Czarnuszka od zarania dziejów z powodzeniem stosowana jest w ziołolecznictwie oraz ze względu na swój korzenny smak i aromat w kulinariach - jako przyprawa.
Czarnuszka - występowanie i opis
Czarnuszka siewna pochodzi z Iraku i Turcji, a znana była już w czasach starożytnych - jej historia sięga starożytnego Egiptu, co zostało udowodnione przez archeologów, którzy odkryli dwa dzbany nasion tejże rośliny w grobowcu Tutanchamona, źródła mówią także o stosowaniu jej przez Kleopatrę. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że nasiona czarnuszki stanowią remedium na każdą chorobę. Współcześnie potwierdzono, że choć nie mogą one wyleczyć wszystkiego, to rzeczywiście oddziałują bardzo pozytywnie na nasz organizm. Obecnie uprawa czarnuszki rozprzestrzeniła się i nawet w Polsce można znaleźć zarówno jej uprawy kontrolowane, jak i dzikie.
W Polsce przez długi czas czarnuszka pełniła rolę głównie przyprawy. Dodawano ją chętnie do wina, potraw mięsnych i rozmaitych warzywnych przetworów. Dopiero niedawno dostrzeżono jej wspaniałe właściwości zdrowotne. Badania naukowe dowiodły, że czarnuszka może pomóc w leczeniu wielu rozmaitych chorób i dolegliwości.
Nigella sativa to roślina jednoroczna z rodziny jaskrowatych, osiągająca do pięćdziesięciu centymetrów. Charakteryzuje się dużymi kwiatami o biało-niebieskim ubarwieniu, dzięki czemu funkcjonuje także jako roślina ozdobna i bukietowa. Ceni się ją jednak przede wszystkim za właściwości lecznicze i smak. W owocach czarnuszki kryją się czarne trójkątne nasiona, znane ze swego zdrowotnego działania.
Właściwości czarnuszki siewnej
O leczniczych właściwościach czarnuszki siewnej po raz pierwszy wspomniał grecki lekarz, farmakolog i botanik - Dioskurydes. Uprawiali ją średniowieczni mnisi oraz nadworni ogrodnicy. Wspomina o niej nawet Biblia.
Czarnuszka siewna
Jakie bogactwo naturalnych substancji leczniczych kryje w sobie czarnuszka?
Czarnuszka dostarcza organizmowi niespotykanej mieszanki kwasów tłuszczowych (m. in. alfa-linolenowy, linolowy, palmitynowy, arachidowy i mirystynowy). Kombinacja ta optymalizuje procesy metaboliczne zachodzące w ludzkim ciele, przez co jest zalecana w profilaktyce nadwagi. Egzogenne kwasy tłuszczowe zawarte w czarnuszce utrzymują dobrą kondycję skóry.
Równie cenne są saponiny, których zawartość nadaje tej przyprawie właściwości przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, pierwotniakobójczych, przeciwgrzybicznych i przeciwwirusowych oraz flawonoidy, działające przeciwutleniająco, przeciwzapalnie, rozkurczowo oraz wzmacniająco na naczynia krwionośne. Wysoka zawartość olejku eterycznego i rzadko spotykanych w naturze alkaloidów sprawia, iż czarnuszka znacząco wspomaga trawienie oraz przyswajanie pokarmów, ponadto działa moczopędnie, wiatropędnie, przeciwbólowo i uspokajająco.
Poza swoją niewątpliwą wartością odżywczą, wynikającą z dużej zawartości białka i węglowodanów, czarnuszka zawiera w sobie zestaw witamin i mikroelementów, których niedobory są często spowodowane powszechnymi złymi nawykami żywieniowymi. Są to m. in. witaminy A, B1, B3, B6, E, F, biotyna oraz związki mineralne cynku, selenu, magnezu, wapnia, żelaza, sodu, potasu i (w mniejszym stopniu) innych pierwiastków.
Lecznicze właściwości czarnuszki
Warto wiedzieć o tym, że nasiona czarnuszki mają działanie antycukrzycowe. Zawarte w nich olejki eteryczne oraz tymochinon powodują wzrost produkcji insuliny i spadek poziomu glukozy w krwi. To sprawia, że osoby cierpiące na cukrzycę, powinny włączyć napary z czarnuszki do swojej codziennej diety. Ponadto, czarnuszka pomoże nam zwalczyć nadciśnienie tętnicze, gdyż obniża ona ciśnienie krwi, zmniejsza także szanse na wystąpienie miażdżycy i powstanie zakrzepów, które zagrażają naszemu życiu.
Kolejną zaletą czarnuszki jest to, że ma ona działanie antydepresyjne. Doskonale wpływa na nasz układ nerwowy, co skutkuje polepszeniem się naszego nastroju, a także przyspieszeniem procesów myślenia i zapamiętywania. Może ona także spowolnić rozwój choroby alzheimera.
Czarnuszka jest polecana również astmatykom, gdyż rozszerza oskrzela i ułatwia wykrztuszanie wydzieliny. Ponadto wzmacnia pozytywnie na odporność naszego organizmu, co jest przydatne zarówno w przypadku astmy, jak i różnych alergii. Ze względu na swoje właściwości antybakteryjne, można ją stosować jako środek zapobiegający jesiennym przeziębieniom i grypom. Dzięki niej szybciej wyleczymy się również z kataru i zapalenia zatok.
Czarnuszka jako przyprawa
W dawnych czasach ceniono czarnuszkę za walory smakowe, dopiero później odkryto jej zbawienny wpływ na zdrowie. Nasiona dodawano do chleba, aromatyzowano nimi wina, dania warzywne i mięsne. Dla osób z problemami żołądkowymi czarnuszka zastępowała pieprz, z powodu swojego lekko gorzkiego smaku z pikantną nutą. Po roztarciu nasion, wydzielają one aromat przypominający oregano.
W jakiej postaci można spożywać czarnuszkę i gdzie ją nabyć? Olej z czarnuszki.
Poza powszechnym stosowaniem nasion w formie zmielonej, można także tłoczyć z nich olej z czarnuszki. Należy jednak pamiętać, iż powinien być z pierwszego tłoczenia, prowadzonego na zimno. Dzięki takim warunkom jest on pełnowartościowy, zaś utrata substancji aktywnych występuje w nieznacznym stopniu. Olej taki posiada najwyższe stężenie nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także jest skoncentrowany i łatwo przyswajalny.
Olej z nasion czarnuszki
Czarnuszka jest dostępna na większości targów miejskich, w sklepach ze zdrową żywnością oraz na internetowych serwisach aukcyjnych. Warto zweryfikować sprzedawcę, ponieważ łatwo można zostać oszukanym. Niedostateczny, skąpy opis produktu świadczy czasami o tym, iż oferowany olej jest uzyskiwany na gorąco, z wytłoczków. Taka metoda produkcji pozbawia go większości dobrodziejstw przypisywanych czarnuszce. W przypadku zakupu nasion należy zadbać o to, by były one w formie niezmielonej. Jest to istotne, ponieważ skorupki chronią zawarte w nich substancje przed czynnikami atmosferycznymi, występującymi podczas procesów produkcji i pakowania. Zbyt długi dostęp do świeżego powietrza pozbawia zmieloną przyprawę jej właściwości antyoksydacyjnych.
Nasiona czarnuszki
Zastosowanie czarnuszki
Jak stosować czarnuszkę?
Czarnuszkę można przyjmować na kilka sposobów - w postaci naparu z nasion, oleju tłoczonego na zimno albo doprawiać nią potrawy do smaku. Wielu zwolenników olej z czarnuszki dodaje się do kaszy, sałatek, zup i sosów, a także używa go do nakładania na włosy i skórę. Kupując taki olej warto zwrócić uwagę na jego skład. Wybierajmy tylko te produkty, które powstały w stu procentach z nasion tej rośliny i nie zawierają w sobie żadnych chemicznych dodatkowych substancji.
Nalewka, napar z czarnuszki
Dość popularne są też nalewki przyrządzane z czarnuszki (wystarczy pół szklanki mielonych nasion zalać szklanką wódki i odczekać tydzień). Także napar z czarnuszki przygotowuje się bardzo prosto - łyżeczkę czarnuszki wsypuje się do kubka, zalewa wrzątkiem i parzy ok. 15 min. Przed wypiciem należy odcedzić ziarenka.
Przyprawianie potraw czarnuszką
Czarnuszka - ze względu na swój ostry i korzenny smak - z powodzeniem zastąpi nam w kuchni pieprz. Taka zmiana zalecana jest zwłaszcza osobom skarżącym się na problemy żołądkowe. Dodanie odrobiny czarnuszki, to również doskonały pomysł na wzbogacenie smaku i aromatu wielu potraw. Przy jej pomocy możemy przyprawić mięso drobiowe i jagnięce, rozmaite sałatki oraz twaróg.
Kto powinien stosować czarnuszkę w kuchni?
Właściwości lecznicze i walory smakowe czarnuszki, sprawiają, że warto te nasiona mieć zawsze w domu. Ze względu na działanie immunomodulujące, czarnuszka z powodzeniem może być zastosowana przez alergików, astmatyków i osoby z innymi schorzeniami układu odpornościowego. Właściwości przeciwzapalne sprawiają zaś, iż powinny ją stosować osoby z reumatyzmem oraz schorzeniami układu kostno-stawowego.
Zawartość witamin i mikroelementów pozwala skutecznie leczyć awitaminozy i niedobory omówionych związków. Czarnuszka wskazana jest osobom z chorobami nowotworowymi. Spowalnia ona rozwój nowotworów, a ponadto chroni przed negatywnymi skutkami promieniowania jonizującego, stosowanego w radioterapii. Ze względu na własności moczopędne i eliminujące szczawiany w organizmie, wskazane jest użycie jej w profilaktyce i zwalczaniu nadciśnienia oraz kamieni nerkowych. Wykazując właściwości ochronne w stosunku do wątroby i nerek, przyprawę tę chętnie stosują cukrzycy. Dzięki sprzyjaniu regeneracji trzustki, organizm stale produkuje odpowiednie ilości insuliny, co skutecznie niweluje objawy choroby cukrzycowej. Osoby posiadające słabą kondycję skóry i włosów także będą usatysfakcjonowane, jeśli dołączą czarnuszkę do swojego jadłospisu. Przyspiesza ona gojenie się zmian skórnych oraz stymuluje pracę mieszków włosowych.
Z jej dobroczynnego działania warto skorzystać też przy problemach natury płciowej. U kobiet reguluje ona cykl miesiączkowy i wspomaga laktację, u mężczyzn zaś przyczynia się do zwiększonej produkcji testosteronu.
Czarnuszka - jako kosmetyk
Czarnuszka nie tylko przydaje się w kuchni jako dodatek do dań, ale też jest świetnym kosmetykiem. Świetnie sprawdza się zwłaszcza w walce z trądzikiem, atopowym zapaleniem skóry, łuszczycą, wysypką i poparzeniami słonecznymi. Wystarczy, że będziemy codziennie przecierać skórę wacikiem nasączonym w oleju z czarnuszki, by po pewnym czasie zauważyć widoczną poprawę - cera będzie się mniej przetłuszczać i rzadziej będą się na niej pojawiać stany zapalne i zanieczyszczenia. Przyspieszymy także w ten sposób gojenie się przeróżnych zmian i blizn. Olej z czarnuszki sprawi dodatkowo, że skóra będzie bardziej nawilżona i wolniej będą się na niej tworzyć zmarszczki. Jest to także doskonały środek na rozmaite problemy z włosami - przyczyni się do ich szybszego porostu, hamuje ich wypadanie i pomoże naturalnie zwalczyć łupież. Warto, przynajmniej raz w tygodniu, zastosować olejowanie włosów i wcierać olej czarnuszki w skórę głowy.
Duża popularnością cieszy się peeling z mielonych nasion - działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne doskonale sprawdza się przy cerze trądzikowej, a duża ilość witamin odżywia skórę i wspomaga jej leczenie.
Czy występują skutki uboczne stosowania czarnuszki?
Zwykle leki, zarówno chemiczne jak i naturalne (zioła) mają wiele przeciwwskazań, ale nie dotyczy to czarnuszki. Nie ma żadnych przeciwwskazań do jej stosowania. Nasiona czarnuszki może jeść prawie każdy - trzeba jednakże pamiętać, by za bardzo nie przesadzać z ilością, gdyż duża ilość melantyny (zawartej w nasionach) jest toksyczna. Rozsądnym jest jednak ograniczenie dawkowania w trakcie ciąży oraz robienie krótkich przerw przy zastosowaniu terapeutycznym. Dodatkowo olej z nasion czarnuszki może powodować skurcze macicy, przez co nie jest wskazane przyjmowanie go podczas ciąży.
Komentarze